Khớp nối kém, giao thông công cộng Hà Nội khó hiệu quả

Ngày 19/11, tại Hà Nội, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) chủ trì tổ chức hội thảo về “Quản lý và khai thác giao thông công cộng lớn tại Hà Nội”. Tại đây, nhiều chuyên gia về giao thông trong và ngoài nước đánh giá: Hiện nay, Hà Nội đã triển khai xây dựng mạng lưới giao thông công cộng quy mô lớn nhằm vượt qua những thách thức về ùn tắc giao thông của thủ đô. Tuy nhiên, tính hợp lý về kỹ thuật và thể chế của các hệ thống giao thông công cộng (đã và đang được triển khai) như: Đường sắt đô thị, tuyến xe bus nhanh (BRT)… vẫn đang là một thách thức lớn.

Nhiều thách thức lớn

Theo ông Nguyễn Quang Mạnh, Giám đốc Ban quản lý Đường sắt Đô thị Hà Nội (MRB), từ năm 1998 quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đã nhấn mạnh ưu tiên phát triển xây dựng hệ thống đường sắt đô thị để tạo nên những điểm chính của mạng lưới vận tải công cộng, gồm các tuyến đường sắt trên cao và đi ngầm.

Đến nay, bên cạnh việc phát triển hệ thống xe buýt, xe buýt nhanh, Hà Nội có 5 tuyến đường sắt đô thị đang được nghiên cứu, thi công. Dự kiến năm 2015 sẽ đưa tuyến đường sắt đô thị đầu tiên vào hoạt động. Tới năm 2020, sẽ đưa 3 tuyến đường sắt đô thị vào hoạt động.

Trong khi việc kêu gọi đầu tư và xây dựng các tuyến đường sắt đô thị tiếp tục được triển khai, việc nghiên cứu về hệ thống tổ chức thể chế, quản lý, vận hành hệ thống giao thông công cộng là nhiệm vụ quan trọng.

Bởi hiện nay, theo ông Mạnh, thực trạng giao thông công cộng Hà Nội, bên cạnh một số thành tựu, đang có nhiều thách thức lớn trong việc phát triển đồng bộ hệ thống tổ chức, thể chế để quản lý, vận hành và khai thác các tuyến đường sắt đô thị Hà Nội.

Phác thảo bức tranh giao thông công cộng tại Hà Nội, ông Julien Allaire, Giám đốc kỹ thuật Hiệp hội hợp tác vì sự phát triển và cải thiện giao thông đô thị, cho biết: Mặc dù mở rộng địa giới hành chính, tăng trưởng nhanh về giao thông, đặc biệt là gia tăng nhanh số lượng xe máy, ô tô. Tuy nhiên, thực tế đã kéo theo tăng nhu cầu tiêu thụ năng lượng và tăng ô nhiễm, tăng ùn tắc giao thông, tăng số vụ tai nạn giao thông…

Đáng chú ý hơn, ông Julien Allaire dẫn kết quả nghiên cứu của Lê Anh Tú, cho biết, lượng xe máy chiếm áp đảo trong lưu thông tại Hà Nội, chiếm hơn 80%. Lượng xe máy tăng 13%/năm, ô tô tăng 21%/năm, bình quân 600 xe máy/1000 dân; 80% hộ gia đình có 1 xe máy, 40% hộ gia đình có từ 2 xe máy trở lên.

Thời gian 10 năm qua, Hà Nội đã tập trung phát triển nhanh mạng lưới xe buýt, hoạt động có hiệu quả, lượng người sử dụng xe buýt tăng nhanh. Dự báo trong nghiên cứu của HAIDEP: đến 2020, có từ 30-50% người tham gia giao thông sử dụng phương tiện giao thông công cộng.

Khớp nối kém sẽ không hiệu quả

Theo lộ trình phát triển các tuyến tàu điện ngầm của Việt Nam đến 2020, có nhiều đơn vị tham gia quản lý, vận hành (Bộ GTVT, Ban Quản lý đường sắt đô thị…). Về điểm này, ông Julien Allaire cho rằng, cần phải biết phối hợp, điều phối tốt giữa các hệ thống này để khớp nối được với các hệ thống khác như xe buýt, taxi… mới có hiệu quả.

Sử dụng phương tiện cá nhân tham gia giao thông quá nhiều tăng áp lực cho giao thông Thủ đô

Nói về thách thức đối với một cơ quan quản lý thống nhất tất cả các phương thức giao thông, ông Julien Allaire dẫn một kết quả nghiên cứu cho biết: có tới 2/3 người tham gia giao thông sử dụng xe máy cho khoảng cách dưới 500m.

Vì thế, ông Julien Allaire cho rằng, cần phải xây dựng một hệ thống dịch vụ giao thông có chất lượng để khuyến khích người dân Hà Nội sử dụng phương tiện giao thông công cộng thay cho phương tiện giao thông cá nhân. Phải đơn giản hóa việc sử dụng các phương tiện giao thông công cộng và phải mang lại hiệu quả kinh tế. 

Riêng về hệ thống đường sắt đô thị, ông Mạnh cho biết: Dự án đường sắt đô thị của thủ đô hiện được xây dựng bằng nhiều nguồn tài trợ, trang thiết bị khác nhau nên việc tìm ra tiếng nói chung trong việc phối hợp, bảo trì, bảo dưỡng cũng là một thách thức lớn.

Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý vận hành, khai thác hệ thống giao thông công cộng liên quan trực tiếp đến hiệu quả khai thác giao thông công cộng đô thị, ông Grégory Clemente, Giám đốc khu vực Châu Á của AFD, cho rằng: “nếu Hà Nội tập trung phát triển hệ thống đường sắt đô thị mà không xây dựng được hệ thống khớp nối với các hệ thống giao thông công cộng đang có như xe bus, taxi và trạm trung chuyển... sẽ không đem lại hiệu quả”.

Bên cạnh đó, ông Grégory Clemente còn lưu ý, ngoài việc chú trọng đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, Hà Nội cũng cần đặc biệt chú ý kết hợp với yếu tố thẩm mỹ của đô thị. Hơn nữa, phát triển hạ tầng giao thông, phương tiện giao thông công cộng phải được tính toán phù hợp với hiệu quả kinh tế xã hội. Đó phải là một hệ thống giao thông công cộng kết nối hài hòa, thích hợp với mọi người, mọi nơi.

Đề cập tính cạnh tranh và chất lượng dịch vụ giao thông công cộng, ông Bernad Rivalta, Chủ tịch Cơ quan tổ chức giao thông thành phố Lyon, Pháp (SYTRAL) cho rằng, hệ thống giao thông công cộng nếu có nhiều nhà khai thác sẽ có sự cạnh tranh, người dân sẽ nhận được chất lượng phục vụ tốt nhất. Song, việc phối hợp khai thác sẽ khó có sự thống nhất do liên quan đến lợi ích chung. Nếu sự không thống nhất kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chất lượng, hình ảnh của giao thông công cộng./.