Đánh giá 8 năm Việt Nam gia nhập WTO: Nhiều câu hỏi cần trả lời

Cần đánh giá đúng mức

Báo cáo giám sát “Kết quả quá trình hội nhập kinh tế quốc tế từ khi Việt Nam là thành viên Tổ chức thương mại thế giới (WTO)” do Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu thay mặt Uỷ ban Thường vụ Quốc hội trình bày sáng 18/9 nhấn mạnh: Hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là việc gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) từ 2007 đã tác động toàn diện đến mọi mặt phát triển của đất nước và đạt được những kết quả đáng ghi nhận.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng đánh giá trên có phần chưa tương xứng với thành quả mà Việt Nam đã đạt được, nhiều thành tựu thể hiện rõ. Theo ông Lưu, báo cáo đánh giá không lạc quan quá mức mà cần đánh giá đúng mức.

Nhiều ý kiến đồng tình đánh giá, sau khi gia nhập WTO, những cái mà Việt Nam đạt được là nhiều hơn mất.

Theo ông Nguyễn Văn Giàu, bước đầu nước ta đã tận dụng được cơ hội, phát huy lợi thế, vượt qua nhiều thách thức và hạn chế những tác động tiêu cực; bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền quốc gia, giữ vững ổn định chính trị-xã hội, góp phần nâng cao vị thế của nước ta trên trường quốc tế.

Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu

Kết quả nổi bật là thu hút nguồn lực bên ngoài phục vụ phát triển đất nước; thị trường xuất nhập khẩu được mở rộng, giá trị xuất khẩu tăng, một số ngành hàng đứng trong tốp đầu của thế giới....

Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài, góp phần đạt tốc độ tăng trưởng kinh tế cao (7,13%). Việc chuyển hướng điều hành chính sách kinh tế vĩ mô đã ảnh hưởng nhất định đến lạm phát và tăng trưởng trong giai đoạn 2008-2011. Tín hiệu hồi phục trở nên rõ nét hơn khi tăng trưởng kinh tế tăng dần qua các quý, đạt 5,98% vào năm 2014 và 6,28% trong 6 tháng đầu năm 2015.

Về thương mại, xếp hạng của WTO về xuất, nhập khẩu của Việt Nam tăng so với thời điểm gia nhập WTO, cụ thể: xuất khẩu hàng hóa năm 2007 xếp thứ 50 thì năm 2014 xếp thứ 34; nhập khẩu hàng hóa năm 2007 xếp thứ 41 thì năm 2014 xếp thứ 32. Xuất khẩu, nhập khẩu dịch vụ năm 2007 xếp thứ 59 thì năm 2013 xếp thứ 54. Kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu của Việt Nam đều tăng mạnh...

“Hội nhập kinh tế mang lại cơ hội tăng thu nhập cho người dân, người lao động. GDP bình quân đầu người năm 2014 đạt 43,4 triệu đồng, gấp 2,93 lần so với năm 2007. Thu nhập, chi tiêu và tiết kiệm bình quân đầu người một tháng tăng so với trước khi gia nhập WTO. Điều này phản ánh đời sống của người dân có sự cải thiện từ sau khi gia nhập WTO”, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho biết.

Nhiều câu hỏi cần trả lời

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực thi các cam kết WTO và hội nhập kinh tế quốc tế nói chung từ năm 2007 đến nay cho thấy một số hạn chế, bất cập.

Theo đó, thể chế pháp luật kinh tế có chất lượng và hiệu lực thực thi chưa cao. Chính sách kinh tế chưa đủ mạnh để tận dụng cơ hội do hội nhập kinh tế quốc tế mang lại, nhất là chính sách đối với khu vực kinh tế tư nhân trong nước. Cải cách hành chính chưa đáp ứng được đòi hỏi của sự phát triển kinh tế. Năng lực cạnh tranh của quốc gia, của doanh nghiệp và sản phẩm còn hạn chế... Chưa chủ động đề ra giải pháp hạn chế mặt trái của quá trình hội nhập đối với lĩnh vực xã hội, văn hóa và môi trường.

Số liệu trong Báo cáo giám sát cho thấy, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân năm giai đoạn 2007-2014 (5,94%) thấp hơn so với giai đoạn 2001-2006 (7,27%). Tăng trưởng kinh tế chậm lại, thiếu bền vững là do vẫn chủ yếu dựa vào vốn và lao động, trong khi tỷ trọng đóng góp của khoa học và công nghệ trong tăng trưởng thấp hơn nhiều nước khác. Tăng trưởng GDP nước ta dựa vào yếu tố vốn chiếm 52-53%, yếu tố lao động 19-20%, yếu tố năng suất tổng hợp (TFP) chiếm 28-29%; trong khi yếu tố TFP ở một số nước trong khu vực chiếm 35-40%.

Nhiều ý kiến trong Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao báo cáo giám sát, nhưng cho rằng nhiều nội dung cần phân tích sâu hơn, đặc biệt là những nguyên nhân của hạn chế, bài học rút ra để từ đó có giải pháp cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh: 8 năm rồi thì sự tiến bộ, phát triển của nước ta có gần lại với sự phát triển các nước đi trước hay khoảng cách xa hơn? Từ đó mới đi vào sâu hơn, làm rõ chất lượng tăng trưởng kinh tế, các yếu tố cấu thành, sức cạnh tranh của nền kinh tế tố chưa? Nếu làm chưa tốt thì khó giải quyết được bài toán tụt hậu.

Theo Chủ tịch Quốc hội, báo cáo cho thấy nhiều kết quả đạt được cao hơn so với trước khi gia nhập WTO. Tuy nhiên, đó chỉ là “vỏ”, còn về chất lượng và sự bền vững như thế nào cũng cần làm rõ hơn để thấy rõ được thực tế.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cũng đặt vấn đề: Phát huy được hết cơ hội và vượt qua được khó khăn thách thức để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, nhanh hay chưa? Nếu so với các nước trong khu vực và các nước khác, nhìn lại đánh giá của Đảng về nguy cơ tụt hậu thì chúng ta vượt qua được chưa?

Ông Uông Chu Lưu cũng cho rằng nhiều đánh giá về kết quả đạt được là hơi cao so với thực tế, nhất là việc hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật. Ngoài ra, yếu tố con người chưa được đánh giá đúng mức, vì thể chế có hoàn thiện mà bộ máy, con người không đúng tầm thì khó đạt kết quả như mong muốn.

Đồng quan điểm, bà Trương Thị Mai- Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội đề nghị phân tích kết quả đạt được đã thực sự tương xứng với mục tiêu, kỳ vọng khi gia nhập hay chưa. Cùng với đó cần có so sánh với các nước trong khu vực để thấy mức độ mà Việt Nam đạt được so với các nước để thấy được bước đi thành công cũng như nhìn nhận rõ thách thức để vượt qua./.