Trung Quốc toan tính gì trước vụ kiện của Philippines về Biển Đông?

Theo Reuters, dù Trung Quốc đã từ chối tham gia vụ kiện của Philippines lên Tòa án Trọng tài Quốc tế (PCA), nước này vẫn cho người ta thấy “sự hiện diện” của mình trong vụ việc này.

Các quan chức ngoại giao Philippines cho biết, đã cử một nhóm luật sư của mình đến Tòa PCA tại Hà Lan để tranh luận rằng, các thẩm phán của Tòa PCA có thẩm quyền để xét xử vụ này.

Hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc cải tạo phi pháp bãi Vành Khăn ở Biển Đông (Ảnh AFP)

Điều này là nhằm phản bác quan điểm của phía Trung Quốc vào tháng 12/2014 rằng, Tòa PCA không có thẩm quyền xét xử vụ này.

Đến tháng 4/2014, Tòa PCA đã chấp thuận sự phản đối của Trung Quốc và tuyên bố sẽ tổ chức một cuộc tranh tụng từ ngày 7-11/7 về vấn đề này.

Trước đó, năm 2013, Manila đã đệ trình đơn kiện của mình lên Tòa PCA yêu cầu tòa ra phán quyết khẳng định quyền được khai thác các khu vực nằm trong vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý của nước này ở Biển Đông theo đúng Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS).

Các chuyên gia cho rằng, dù có tính rằng buộc về mặt pháp lý, bất kỳ một phát quyết nào của tòa có lợi cho Philippines sẽ khó có thể được thực thi bởi Liên Hợp Quốc không có cơ quan nào đứng ra đảm trách việc này.

Mặc dù vậy, những phán quyết như vậy sẽ là một đòn ngoại giao chí mạng đống với Bắc Kinh và sẽ khiến nhiều nước có tranh chấp với Trung Quốc tiến hành các biện pháp tương tự.

Hiện vụ kiện này đang được Mỹ và nhiều nước trong khu vực theo dõi chặt chẽ trong bối cảnh căng thẳng ở Biển Đông đang gia tăng sau khi Trung Quốc ngang nhiên cải tạo các bãi đá tại đây thành các đảo nhân tạo và xây dựng các công trình vì mục đích quân sự trên đó.

Nhiều chuyên gia nhận định, dù khẳng định không tham gia vụ kiện này, nhưng rõ ràng Trung Quốc vẫn thể hiện sự có mặt của mình.

“Dường như Tòa PCA đang lùi một bước để chờ câu trả lời từ phía Trung Quốc”, ông Ian Storey, một chuyên gia về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á của Singapore nhận định.

Các chuyên gia khẳng định, điều này không có nghĩa là các thẩm phán đang ưu ái Trung Quốc.

“Họ đang thể hiện sự công tâm ở mức cao nhất. Họ nhận thấy rằng, Trung Quốc sẽ phủ nhận mọi lời lẽ trong phán quyết cuối cùng của mình”, ông Storey nói.

Cũng theo ông Storey, việc tranh tụng về tính pháp lý của Tòa PCA có thể kiến vụ việc này kéo dài thêm tờ 6-12 tháng trước khi chính thức đi vào phần xét xử.

Trước đó, trong cuộc họp báo thường kỳ ngày 2/5, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh lớn tiếng cho rằng, việc đơn phương làm trọng tài là một “thủ đoạn khiêu khích về chính trị dưới chiêu bài luật pháp nhằm phủ nhận chủ quyền của Trung Quốc đối với Biển Đông”.

Ngay lập tức, ông Charles Jose, người phát ngôn Bộ Ngoại gioa Philippines khẳng định: "Tòa án là biện pháp cơ bản nhất nhằm giải quyết tranh chấp một cách hòa bình dựa trên luật pháp”./.