Trung Quốc xây dựng nền tảng cho con đường tơ lụa mới

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Kazakhstan Nursultan Nazarbayev, khánh thành đường ống dẫn khí đốt tại Astana (Ảnh: New York Times)

Mục đích chuyến thăm là nhằm thể hiện rõ lập trường chính sách đối ngoại của Ban lãnh đạo mới ở Trung Quốc đối với khu vực Trung Á, tăng cường quan hệ giữa Trung Quốc với các nước đến thăm, nhất là trong lĩnh vực kinh tế - thương mại và an ninh.

Tăng cường hợp tác kinh tế - năng lượng với các quốc gia Trung Á

Theo các chuyên gia phân tích, để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế như vũ bão, Trung Quốc vẫn phải phụ thuộc vào Trung Đông để giải quyết nhu cầu về năng lượng khổng lồ. Tuy nhiên, Trung Quốc muốn đa dạng nguồn cung để tránh bị quá phụ thuộc và một lợi thế nữa là nguồn cung này lại đến từ những nước láng giềng. Năng lượng có thể được vận chuyển từ Trung Á đến Trung Quốc qua đường ống trên đất liền, biện pháp này an toàn hơn so với việc vận chuyển qua các tuyến đường biển dễ bị tổn thương từ Trung Đông.

Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Kyrgyzstan Almazbek Atambayev trong cuộc gặp tại Bishkek, Kyrgyzstan (Ảnh: AP)

Trong một bài phát biểu tại Đại học Nazarbayev, ông Tập Cận Bình nói: “Trung Quốc rất coi trọng mối quan hệ với các nước Trung Á và coi các quốc gia này là ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc. Ông Tập cũng kêu gọi, Trung Quốc  và các nước Trung Á hỗ trợ cho “lợi ích cốt lõi” của nhau để hướng tới xây dựng mối quan hệ “đối tác chiến lược”.

Con đường tơ lụa mới mà Chủ tịch Tập Cận Bình đã nhắc tới trong chuyến công du các nước Trung Á lần này trên thực tế không phải là một khái niệm xa lạ.  Người Mỹ vốn đã theo đuổi một phiên bản Con đường tơ lụa mới, theo đó biến Afghanistan thành trung tâm của một mạng lưới thương mại, truyền thông và chuyển giao năng lượng, làm cầu nối Trung Đông và Trung Á với các thị trường ở Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á.

Bà Hillary Clinton khi còn là Ngoại trưởng Mỹ đã từng nói: “Chúng ta hãy xây dựng một Con đường tơ lụa mới cho chúng ta”. Những nguồn khoáng sản khổng lồ ở Afghanistan và dầu khí dồi dào của các nước Cộng hòa Trung Á đang khiến các nền kinh tế hàng đầu thế giới đều thèm khát và ấp ủ những dự án đầy tham vọng trên “Con đường tơ lụa thời nay” nhằm mục đích chủ yếu tập trung vào vận chuyển năng lượng và các loại khoáng sản.

Bằng chuyến công du tới 4 nước Trung Á lần này, ông Tập Cận Bình đã khẳng định quyết tâm của Trung Quốc trong việc xây dựng một con đường tơ lụa mới. Ông Tập nói: “Tôi dường như có thể nghe thấy tiếng chuông lạc đà và nhìn thấy làn khói bụi của những đoàn người đi trên sa mạc”.

Cũng theo ông Tập, Trung Quốc đang tập trung nỗ lực để củng cố sức mạnh trên biển nhưng sẽ không quên củng cố mối quan hệ với Trung Á, con đường tơ lụa mới sẽ giúp mở rộng lợi ích của Trung Quốc và đáp ứng nhu cầu cực lớn về năng lượng của nước này.

Ông Wang Jisi - Trưởng khoa Quan hệ quốc tế, đại học Bắc Kinh, cố vấn thường xuyên của Chính phủ Trung Quốc về các vấn đề đối ngoại cũng chính là kiến trúc sư “chính sách hướng Tây” của Trung Quốc cho rằng, Trung Quốc không cần phải chờ đợi người Mỹ. Cũng theo ông Wang, Trung Quốc không cần phải hạn chế bản thân để có thể trở thành một sức mạnh ở châu Á – Thái Bình Dương và một cường quốc hàng đầu thế giới.

Bên cạnh việc hợp tác kinh tế, vị trí chiến lược của Trung Á còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong chiến lược an ninh của Trung Quốc. Theo ông Ajdar Kurtov, nhà nghiên của Viện Nghiên cứu chiến lược Nga Trung Quốc trước khi bắt tay vào mở rộng kinh tế tại Trung Á, đã chuẩn bị nền tảng là xây dựng các mối quan hệ chính trị, đạt được sự thừa nhận về biên giới với các nước thuộc Liên Xô trước đây, đảm bảo việc không ủng hộ chủ nghĩa li khai của sắc tộc thiểu số sống ở Khu tự trị Tân Cương.

Bình luận về phát biểu của ông Tập Cận Bình, Nazari Pariani, Tổng biên tập của tờ báo hàng đầu Afghanistan Mandegar nói rằng, chính sách mới của Trung Quốc về Trung Á trong đó có việc xây dựng vành đai kinh tế con đường tơ lụa để thúc đẩy hợp tác sẽ có lợi cho toàn bộ khu vực bao gồm cả Afghanistan.

Ông Nazari Pariani nói: “Afghanistan nằm ở Trung Á và là một trong những nước láng giềng với Trung Quốc, đất nước này có thể được hưởng lợi từ chính sách Trung Á mới của Trung Quốc. Khi con đường tơ lụa chạy qua Afghanistan, sự hồi sinh của nó có thể giúp Afghanistan trở thành cầu nỗi giữa Trung Á, Đông Á và Nam Á”.

Ông Nazari Pariani cho rằng, nước ông có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc tăng cường thương mại và hợp tác kinh tế trong khu vực. Việc phát triển mạng lưới giao thông, xây dựng đường sá bao gồm đường cao tốc và đường sắt kết nối Afghanistan với các nước láng giềng sẽ giúp các quốc gia trong khu vực ổn định kinh tế và có thể tự đứng vững trên đôi chân của mình.

Ông Nazari Pariani nói: “Việc xây dựng vành đai kinh tế mà Chủ tịch Tập đề cập sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế trong khu vực, cải thiện môi trường đầu tư, tạo thêm cơ hội việc làm cho người dân, giúp xóa đói giảm nghèo trong khu vực của chúng tôi”./.