Quan hệ Mỹ - Israel: Cuộc khủng hoảng ngày càng khó che giấu
VOV.VN - Các quan chức Mỹ cho rằng Israel lâu nay đứng đầu danh sách những nước do thám nhiều nhất đối với Mỹ.
Khúc mắc giữa Mỹ và Israel về hòa bình Trung Đông chưa kịp tháo gỡ thì một cơn sóng gió nữa lại ập đến cho mối quan hệ này khi Tạp chí Phố Wall hôm nay (24/3) đưa tin, Israel đang do thám các cuộc đàm phán giữa Iran với nhóm P5+1 về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran. Chính quyền Tổng thống Barack Obama càng thất vọng hơn về hành động lén lút này khi đồng minh Israel dùng thông tin thu thập được để vạch ra chiến lược vận động hành lang Quốc hội Mỹ hòng phá hoạt thỏa thuận hạt nhân với Iran.
Ông Netanyahu (trái) và ông Obama (ảnh: politico)
Theo các quan chức này, ngoài việc nghe lén, Israel còn lấy thông tin từ những báo cáo mật của Mỹ hay những người cung cấp tin và các mối quan hệ ngoại giao ở châu Âu.
Các quan chức Israel bác bỏ việc trực tiếp do thám các nhà đàm phán Mỹ nhưng thừa nhận họ có thu thập thông tin thông qua những cách khác, như theo dõi các nhà lãnh đạo Iran và nhận những thông tin chia sẻ từ các đối tác châu Âu, đặc biệt là Pháp, nước minh bạch hơn cả với Israel về các cuộc thảo luận kín trong khuôn khổ đàm phán hạt nhân Iran.
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ cho rằng Israel lâu nay đứng đầu danh sách những nước do thám nhiều nhất đối với Mỹ, vì thế Mỹ cũng đã triển khai các hàng rào chống do thám đối với Israel nhiều hơn bất cứ đồng minh nào. Việc Washington và Tel Aviv do thám lẫn nhau không phải là vấn đề mới mẻ. Thực chất, chính phủ Mỹ phát hiện ra hoạt động do thám của đồng minh cũng chính là nhờ các thông tin trao đổi bí mật giữa những quan chức Israel do cơ quan tình báo Mỹ thu thập được. Nhưng điều khiến chính quyền Tổng thống Obama thất vọng hơn cả là Israel, vì muốn giảm bớt sự ủng hộ đối với thỏa thuận hạt nhân lâu dài với Iran, lại chia sẻ thông tin này với các nghị sỹ Mỹ, trong khi Nhà Trắng lâu nay đã “mắt nhắm mắt mở” đối với sự can dự lén lút của Israel vào giới Nghị sỹ Mỹ.
Dưới lớp vỏ bọc của những lời có cánh mà 2 bên dành cho nhau như “mối quan hệ Mỹ và Israel là không thể phá vỡ”, thực chất chính quyền Tổng thống Obama đã không tiếc lời chỉ trích mạnh mẽ Thủ tướng Netanyahu.
Tạp chí Phố Wall dẫn lời một quan chức cấp cao chính phủ Mỹ bày tỏ cảm giác họ đang bị “bán đứng”, đồng thời cảnh báo Israel nên cẩn thận vì trong số những người bị “bán đứng” này sẽ có những người tiếp tục nắm quyền trong chính phủ kế nhiệm. Đây là sự đáp trả đanh thép cho bình luận của Bộ trưởng Quốc phòng Israel Moshe Yaalon tháng 12 /2014 rằng, “chính quyền hiện nay của Mỹ sẽ không tồn tại mãi mãi”, ám chỉ việc Tel Aviv đang mong chờ một chính trị gia theo phe Cộng hòa lên nắm quyền ở Mỹ sau 2 năm nữa, hoặc ít nhất là một Tổng thống có thể hâm nóng mối quan hệ giữa 2 nước.
Thủ tướng Netanyahu và Đại sứ Israel tại Mỹ Ron Dermer ý thức được, chiến dịch vận động hành lang Quốc hội Mỹ có thể làm tổn hại nghiêm trọng quan hệ với Nhà Trắng nhưng vẫn cho rằng đó là cái giá có thể chấp nhận được để tái định hình thỏa thuận hạt nhân Iran, thậm chí khiến thỏa thuận này “chết yểu”.
Mới đây, 47 Thượng nghị sỹ đảng Cộng hòa Mỹ đã gửi một bức thư tới các nhà lãnh đạo Iran cảnh báo, bất cứ thỏa thuận hạt nhân nào do Tổng thống Obama ký cũng phải được Quốc hội thông qua. Nếu không thể vận động đủ số phiếu tại Quốc hội Mỹ để vượt qua quyền phủ quyết của Tổng thống Obama, Israel vẫn còn cách khác để gây áp lực với Nhà Trắng, cụ thể tuần này, Thủ tướng Netanyahu đã cử một phái đoàn đến Pháp với ý đồ biến Pháp thành rào cản cho thỏa thuận cuối cùng giữa Iran với nhóm P5+1 (gồm Anh, Pháp, Mỹ, Nga, Trung Quốc và Đức).
Quan hệ giữa Thủ tướng Netanyahu và Tổng thống Obama xấu đi khi ông Obama triển khai đối thoại bí mật với Iran năm 2012. Các quan chức Mỹ giải thích rằng, sở dĩ ông Obama không muốn chia sẻ thông tin này với Thủ tướng Netanyahu vì không muốn có quá nhiều cản trở cho một vấn đề vốn đang bế tắc. Trong khi đó, phía Israel tuyên bố họ đã biết kế hoạch này của Tổng thống Obama qua các kênh thông tin riêng của Israel và cảm thấy “thất vọng vì bị gạt ra ngoài”./.
