Nguy cơ đối đầu quân sự Mỹ - Iran trên eo biển Hormuz

Trong động thái mới nhất, Mỹ tuyên bố đưa tàu chiến hộ tống các tàu thuyền thương mại nước ngoài đi qua eo biển Hormuz, còn Iran liên tục khẳng định đủ sức mạnh bảo vệ an ninh khu vực vực này.

Trong thông báo hôm qua (4/5), Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố tàu chiến nước này bắt đầu hộ tống các tàu thuyền thương mại của Anh đi qua eo biển Hormuz, tuyến hàng hải quan trọng bậc nhất thế giới, với 40% lượng dầu mỏ toàn cầu được chuyên chở qua đây.

Đây cũng là lần đầu tiên, tàu chiến Mỹ hộ tống các tàu thuyền thương mại nước ngoài đi qua eo biển Hormuz vốn được xem là con bài quan trọng của Iran khi nước này kiểm soát toàn bộ đường ranh giới phía bắc của tuyến hàng hải.

Động thái triển khai tàu chiến mới nhất đến vùng Vịnh của Mỹ được đưa ra sau vụ hải quân Iran nổ súng và bắt giữ tàu hàng Maersk Tigris mang cờ đảo quốc Marshall hồi tuần trước với cáo buộc đã xâm phạm lãnh hải của Iran. Ngay sau khi tàu Maersk Tigris bị bắt giữ, hải quân Mỹ ngay lập tức cử tàu chiến và máy bay trinh sát tới khu vực để kiểm soát tình hình. Trong mấy ngày qua, tàu chiến Mỹ cũng đã hộ tống các tàu thuyền thương mại treo cờ Mỹ đi qua eo biển Hormuz để đối phó với hành động ngăn chặn tiềm tàng từ phía Iran.

Mặc dù trước đó vài ngày, các tàu tuần tra của Iran đã bao vây và theo sát một tàu hàng khác treo cờ Mỹ khi con tàu này đang lưu thông qua khu vực eo biển Hóc-mút nhưng quyết định bắt giữ tàu Maersk Tigris không khỏi khiến giới chức Mỹ và các nước đồng minh trong khu vực giật mình.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Jeff Rathke trước đó tuyên bố: “Một trong số các quan ngại chính của Mỹ là đảm bảo các đường biển trong khu vực được thông thoáng và an toàn. Mọi người đều biết chúng tôi đã triển khai một tàu sân bay và nhiều tàu chiến đến biển Arab. Các tàu chiến này sẽ hoạt động tại đây trong sứ mệnh đảm bảo tự do hàng hải mà chúng tôi vẫn cam kết với các đối tác khu vực cũng như duy trì an ninh trên biển”.

Trong khi đó, Iran tiếp tục khẳng định hải quân nước này đủ sức đảm bảo an ninh cho tuyến hàng hải quan trọng nói trên và không cần tàu chiến Mỹ thực hiện sứ mệnh hộ tống an toàn cho các tàu thuyền thương mại đi qua.

Phát biểu với báo giới cuối tuần trước, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif cho biết nước này tôn trọng tự do hàng hải và sự việc trên chỉ đơn thuần là vấn đề pháp lý chứ không liên quan đến an ninh hay chính trị: “ Đối với chúng tôi, khu vực vùng Vịnh là nguồn sống và không có gì quan trọng hơn là tự do hàng hải ở các vùng biển trên thế giới. Chúng tôi đã đưa ra cam kết và đảm bảo sẽ tôn trọng tự do hàng hải”.

Giới quan sát quốc tế cho rằng, quyết định hộ tống tàu thuyền thương mại của hải quân Mỹ đi qua khu vực được xem là yết hầu của Iran không chỉ đơn thuần là phản ứng sau sự việc tàu Maersk Tigris bị bắt giữ mà còn là một bước leo thang mới trong xung đột khu vực. Hiện Mỹ đang hỗ trợ liên minh quân sự do Saudi Arabia chỉ huy nhằm đánh bại phiến quân Hồi giáo Houthi tại Yemen vốn do Iran hậu thuẫn. Quyết định hộ tống tàu thương mại không chỉ giúp Mỹ triển khai thêm nhiều tàu chiến đến khu vực nhằm giảm ảnh hưởng của Iran mà còn chặn đứng con đường tiếp tế trên biển quan trọng cho phiến quân Houthi tại Yemen.

Đáp trả việc triển khai tàu chiến của Mỹ, Iran cuối tuần trước đã điều hai 2 tàu khu trục đến Vịnh Aden ngoài khơi Yemen với tuyên bố, sự hiện diện của hải quân nước này tại vịnh Aden phù hợp với các quy định quốc tế nhằm đảm bảo sự an toàn cho các tàu thương mại trước mối đe dọa từ cướp biển.

Có thể thấy, tàu chiến của Mỹ và các nước đồng minh cũng như Iran đang hiện diện dày đặc trên biển Arab và bất cứ một vụ bắt giữ tàu hàng mới hay va chạm nhỏ nào cũng có thể làm bùng phát xung đột nguy hiểm./.