Thầy giáo Cơ Tu yêu nghề từng bị dân làng bắt nhốt, bỏ đói

Đã hơn 15 năm nhưng câu chuyện về một thời từng bị dân làng đem đi “chôn sống” vẫn còn ám ảnh mãi trong tâm trí của người thầy giáo Cơ Tu Bríu Bằng (giáo viên trường Tiểu học xã A Tiêng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam). May mắn từ “cõi chết” trở về, thầy Bằng lại tiếp tục gắn bó với nghề giáo, cùng chính quyền địa phương giúp đồng bào vượt qua hủ tục.

Kí ức buồn

Tôi đã nghe các thầy cô ở trường Tiểu học A Tiêng truyền tai nhau về câu chuyện đau lòng của thầy giáo Bríu Bằng từ hơn 5 năm trước. Lúc đầu, tôi không tin lắm, nhưng sau đó là cảm giác rợn người, rồi khâm phục nghị lực của người thầy giáo trẻ.

Căn nhà gỗ được dựng cách đây hơn 5 năm treo đầy giấy khen, chứng nhận của thầy Bằng suốt hàng chục năm nay. Hôm chúng tôi đến, thầy Bằng đang ngồi soạn giáo án, chuẩn bị cho tiết học ngày mai.

Thầy giáo Cơ Tu Bríu Bằng (giáo viên trường Tiểu học xã A Tiêng, huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam)

Thầy Bằng tâm sự: “Ngày xưa đồng bào ở đây nghèo lắm. Không đường sá, điện đài, sống cô lập giữa rừng. Dân trí thấp nên còn lưu giữ nhiều hủ tục lạc hậu, bệnh tật triền miên”. Là con thứ hai trong gia đình 8 chị em, lúc nhỏ thầy Bằng cũng đói cơm, “mù” cái chữ. Năm 1984, học xong lớp 3 tại trường thôn, Bằng được chọn học tại trường Dân tộc nội trú huyện. Hết lớp 9, Bằng rời trường về giảng dạy tại địa phương, theo chủ trương chung của ngành giáo dục huyện lúc bấy giờ. Năm 1994, Bằng đăng ký học hết chương trình phổ thông tại trường THPT Quang Trung (thị trấn P’rao, huyện Hiên cũ) và tiếp tục trở về quê hương làm nghề “gõ đầu trẻ”.

Hơn một năm dạy học, Bằng mắc một cơn đau đầu khủng khiếp khiến người co giật liên tục, miệng sủi bọt, tay chân cứng đơ. Dân làng không một ai biết Bằng mắc căn bệnh gì, họ làm lễ cúng giàng (thần linh) rồi ngồi… đợi. Nhưng bệnh tình vẫn không thuyên giảm. Nhờ đồng nghiệp, thầy cô ở trường đứng ra “bảo lãnh”, rồi thay nhau cõng thầy Bằng lên Trạm y tế xã để cứu chữa.

Ông Đoàn Công Thành - Giám đốc Trung tâm Dạy nghề huyện Tây Giang, nguyên là Hiệu trưởng trường Tiểu học A Tiêng nhớ lại: “Hồi đó nếu không có anh em đồng nghiệp đứng ra thuyết phục dân bản, chắc thầy Bằng cũng không sống nổi đến hôm nay. Dân làng khi đó cho rằng thầy Bằng đã bị con ma ám, nhờ thầy mo chữa nhưng không có kết quả nên đuổi khỏi làng. Trong vòng 1 năm mà gia đình thầy phải chuyển chỗ ở đến 5 lần vì bị dân làng xua đuổi”.

Tưởng mọi chuyện đã êm xuôi, ai ngờ không lâu sau đó, thầy Bằng lại bị dân làng cho đi “cách ly” khỏi khu dân cư bằng cách bắt nhốt và bỏ đói suốt 11 ngày đêm trong một căn hầm sâu gần 3 mét, trên đỉnh đồi Ahu (xã A Tiêng). Một lần nữa, đồng nghiệp đã lén đến tiếp tế lương thực, tìm cách đưa thầy Bằng đi chữa trị. Sau này, khi thầy Bằng đã hồi phục sức khỏe, được thăm khám tại Trung tâm y tế huyện, dân làng mới tin thầy không bị ma quỷ ám, mà do mắc bệnh động kinh.

Vượt qua hủ tục

Nhiều thầy, cô giáo của trường Tiểu học xã A Tiêng mỗi lần kể lại câu chuyện về thầy Bằng đều nghẹn ngào. Thầy Huỳnh Kim Vân, nguyên giáo viên của trường cho biết, lúc đưa được thầy Bằng ra khỏi hầm thì trời cũng vừa chập choạng tối. Các đồng nghiệp đành dùng võng để luân phiên nhau khiêng thầy Bằng, vượt đường rừng từ A Tiêng xuống tận Trung tâm Azứt (xã Bha Lêê) cấp cứu…

Vượt qua thời gian khó, thầy Bằng trở lại với nghề giáo, trở thành gương mặt tiêu biểu của địa phương trong công tác tuyên truyền giúp đồng bào bỏ hủ tục lạc hậu, xây dựng đời sống mới.

Mỗi lẫn nhắc lại những đồng nghiệp của mình, thầy Bằng không giấu được xúc động:  “Họ là ân nhân đã cứu mạng tôi thoát khỏi hủ tục của dân làng. Có chết, tôi cũng không thể nào quên”.

Thầy Bằng kể, không phải bây giờ mà ngay từ khi mới từ “cõi chết” trở về, thầy đã xác định vừa dạy học vừa làm công tác tuyên truyền giúp dân bản xóa bỏ hủ tục. Ngày ấy, chuyện dạy học khó khăn đủ bề. Buổi sáng dạy học sinh, buổi chiều thầy Bằng lại tranh thủ dạy kèm phụ huynh; rồi lồng ghép công tác tuyên truyền về chính sách, pháp luật đến từng người. Cứ thế, thầy Bằng thành công cho “kế hoạch” của mình chỉ sau đó vài năm. Nhìn dân làng biết chú tâm làm ăn, xóa bỏ hủ tục, xây dựng đời sống mới, thầy Bằng lại ứa nước mắt vì vui mừng.

25 năm dạy học ở vùng cao, cũng là chừng ấy năm thầy Bằng vượt qua khó khăn hoàn thành tốt nhiệm vụ, xây dựng công tác tuyên truyền cho người dân bản địa. Dù cuộc sống còn nhiều khó khăn nhưng thầy Bằng vẫn quyết tâm đi học, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.

Liên tục từ năm 2005 - 2008, thầy Bằng đã hoàn thành chương trình đào tạo giáo viên cao đẳng sư phạm. Bao nhiêu năm công hiến cho sự nghiệp “trồng người” ở vùng cao, thầy Bằng nhận được nhiều giấy khen, bằng khen của các cấp địa phương cho đến Trung ương. Kỷ niệm chương vì sự nghiệp giáo dục được Bộ giáo dục - Đào tạo trao tặng vào năm 2011, luôn được thầy Bằng trân trọng như một kỷ vật của riêng mình.

Ông Huỳnh Kim Tín - Trưởng phòng Giáo dục và Đạo tạo huyện Tây Giang nhận xét: “Thầy Bằng là một trong những thầy giáo người Cơ Tu có những thành tích tốt trong việc dạy học, siêng năng chăm chỉ, ham học hỏi và rất yêu nghề. Nhiều năm liền thầy được bầu làm làm Bí thư Chi bộ của trường Tiểu học xã A Tiêng; là người thầy giáo xuất sắc, đảng viên gương mẫu. Dỳ hay ốm đau nhưng thầy Bằng vẫn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao trong công tác dạy học, được nhiều thế hệ học trò tin yêu, đồng bào Cơ Tu mến trọng”./.