Chúng tôi làm “thẳng” chương trình đầu tiên

Từ “thẳng” là từ giản dị mà các biên tập viên của Ban Thời sự dành cho công việc thực hiện các chương trình trực tiếp “Thời sự và Âm nhạc” những năm 90 của thế kỷ trước.

Trước đó, ở Đài TNVN cũng đã có đọc trực tiếp phần tin thời sự trong các chương trình Thời sự 12h, nhưng do phát thanh đọc. Với “Thời sự và Âm nhạc”, các biên tập viên lần đầu tiên đảm nhiệm chương trình từ A đến Z, nghĩa là từ khâu viết bài, đến đọc trực tiếp trên sóng và kể cả điều khiển kỹ thuật...

Ban Thời sự thực hiện chương trình phát thanh trực tiếp của Đài TNVN (năm 1993).

Những người trẻ được tin tưởng giao việc

Cùng với việc tăng thời lượng, mở các hệ chương trình phát thanh, đầu những năm 90 của thế kỷ 20, Đài TNVN đã đổi mới mạnh mẽ nội dung và cách thức thể hiện các chương trình phát thanh. Trong bối cảnh đó, chương trình “Thời sự và Âm nhạc” ra đời.

Nhà báo Hoàng Trọng Đan lúc đó là Trưởng Ban Thời sự đã trực tiếp giao việc cho hai biên tập viên - phóng viên trẻ vừa được tuyển dụng vào Đài 1 năm, đó là anh Đồng Mạnh Hùng và tôi (Mai Hồng) đề xuất format chương trình và cách thức thực hiện cho một chương trình trực tiếp trong vòng 60 phút.

Mục tiêu của lãnh đạo Ban Thời sự khi giao việc cho các phóng viên - biên tập viên trẻ là muốn những người trẻ phát huy tư duy sáng tạo, không đi theo “lối mòn” khi thực hiện các chương trình cũ, không nghĩ theo nếp nghĩ cũ để thực hiện một chương trình hoàn toàn mới. Chính sự tin tưởng này của lãnh đạo Ban Thời sự đã tạo cơ hội cho những người trẻ chúng tôi được thử sức trên một “sân chơi” mới.

Chúng tôi đã cùng bàn bạc với lãnh đạo phòng Thời sự trong nước và đề xuất một format chương trình với kết cấu xen kẽ giữa thông tin và âm nhạc. Sau bản tin thời sự, các bài viết, hoặc mỗi chuyên mục lại có một bài hát. Format chương trình này được lãnh đạo Ban Thời sự và lãnh đạo Đài TNVN chấp nhận.

Sau một thời gian chuẩn bị chu đáo, đúng ngày 1/7/1994, trên sóng Hệ 1 AM, chúng tôi đã chuyển tới thính giả một chương trình mới “Thời sự và Âm nhạc”, phát từ 9 - 10h (phát lại từ 15 - 16h).

Kết cấu mở và tăng cường giao lưu với thính giả

Sau một thời gian phát sóng từ 9 - 10h sáng, “Thời sự và Âm nhạc” đổi giờ phát sóng từ 12 - 13h (giờ phát lại vẫn như cũ) và đổi tên thành “Thông tin và Âm nhạc”.

Chương trình có kết cấu mở: Ưu tiên cho những nội dung “nóng”, cho các khách mời trực tiếp và có nhiều chuyên mục cung cấp những thông tin “đời thường” cho thính giả như: Nét đẹp văn hóa, Nét đẹp đời thường, Bác sĩ của bạn, Trang tin văn hóa, Trang tin khoa học... và đặc biệt là chuyên mục Nhịp cầu tình bạn... Trong chuyên mục này, chúng tôi giới thiệu địa chỉ của các thính giả trẻ muốn kết bạn với các bạn trẻ trong cả nước và đáp ứng các món quà âm nhạc mà các thính giả muốn gửi tới bạn bè của mình.

Các bài hát đưa vào chương trình được chọn lựa kỹ càng, phù hợp với nội dung bài viết và các chuyên mục.

Lần đầu tiên, chương trình “Thông tin và Âm nhạc”, có các khách mời tham gia trực tiếp với chương trình, có sự kết nối giữa Studio tại Hà Nội với các địa phương trong cả nước, đến cả những vùng sâu, vùng xa và Trường Sa.

Ngay từ khi ra đời, chương trình đã được đông đảo công chúng đón nhận. Mỗi ngày, các BTV của chương trình nhận được hàng trăm thư của thính giả, góp ý, nhận xét cho chương trình. Nhiều thính giả đã gửi các bài thơ, trong đó ghi đầy đủ tên của các BTV thực hiện chương trình, gửi tới những người làm chương trình các món quà tinh thần có ý nghĩa như: sổ, nhật ký ý kiến nhận xét chương trình. Có thính giả không quản đường xa lặn lội về tận Hà Nội thăm các BTV thực hiện chương trình.

“Làm thẳng” và vượt qua thử thách

Việc thực hiện các chương trình “Thông tin và Âm nhạc” đã “thổi” vào Ban Thời sự khi ấy một không khí làm việc mới mẻ, sáng tạo và say mê. Các BTV, PV trẻ đã thực sự được thử sức và thỏa sức thể hiện những tìm tòi, sáng tạo.

Đặc biệt, các lãnh đạo Ban Thời sự, Phòng Thời sự khi ấy như các nhà báo: Hoàng Trọng Đan, Kim Cúc, Đào Nguyễn, Đình Khải, Trương Cộng Hòa... đã luôn sát cánh, động viên và khuyến khích các BTV, PV trẻ, gợi mở cho chúng tôi nhiều ý tưởng và chấp nhận những cách làm mới của những người trẻ.

Về mặt kỹ thuật, các chương trình thực hiện theo mô hình làm phát thanh trực tiếp của Australia, nghĩa là các BTV không những phải đọc trực tiếp tại phòng thu, mà người dẫn chương trình còn phải kiêm nhiệm “3 trong 1”, vừa là đạo diễn, vừa dẫn chương trình, đồng thời là người điều khiển các bàn kỹ thuật. Việc nền nhạc trong khi các BTV đọc đều là làm trực tiếp. Điều này đòi hỏi những người dẫn chương trình phải có phản ứng nhanh nhạy, bình tĩnh và có khả năng thẩm âm tốt, để điều khiển âm lượng sao cho đạt chuẩn, nền nhạc sao cho thật “ngọt”, nhạc không át lời.

Ban đầu, những người thực hiện chương trình gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là việc xử lý về kỹ thuật. Do lõi băng ở đầu máy phát sóng không giống với các lõi băng “cối” của các bài hát trong kho băng, chúng tôi phải in từng bài hát, từng bài viết vào một băng từ, giữa các sản phẩm là một đoạn “băng mồi”, rồi cứ lần lượt phát từng bài. Sau đó, các kỹ thuật viên của Trung tâm Kỹ thuật phát thanh đã cải tiến lõi băng nói trên, chúng tôi mới có thể lắp trực tiếp các bài hát ở kho băng để phát sóng được.

Từ việc “làm thẳng” các chương trình “Thông tin và Âm nhạc”, các BTV sau này rất tự tin khi làm trực tiếp các chương trình Thời sự và nhiều chương trình khác. Qua quá trình làm các chương trình “Thông tin và Âm nhạc”, các BTV cũng tích lũy được vốn âm nhạc đáng kể để sử dụng trong các sản phẩm phát thanh sau này.

Với chương trình “Thông tin và Âm nhạc”, thính giả và có “tiếng nói” trong các chương trình, tạo nên sự đối thoại giữa những người thực hiện và người nghe chương trình. Ban Thời sự cũng đã tổ chức nhiều cuộc giao lưu với thính giả ở 3 miền đất nước, tạo nên những dấu ấn khó quên trong lòng khán giả.

Format của chương trình “Thông tin và Âm nhạc” sau này đã nhiều đài PT-TH ở các địa phương thực hiện, tạo nên sự đổi mới đáng kể trong hoạt động nghiệp vụ phát thanh ở các đài địa phương.

Đã hơn 20 năm trôi qua, nhưng những kỷ niệm về việc “làm thẳng” chương trình “Thông tin và Âm nhạc” vẫn sống động trong ký ức của các cán bộ, phóng viên, BTV của Ban Thời sự thời ấy. Với chúng tôi, mỗi khi nhắc tới cái “Thông tin và Âm nhạc” luôn gợi nhớ về một không khí làm việc trẻ trung, năng động và giàu sức sáng tạo./.