Sớm công bố Đồ án quy hoạch tu bổ, phục hồi di tích quốc gia dinh Chúa Nguyễn

Đây là một trong những hoạt động kỷ niệm 465 năm Đoan quận công Nguyễn Hoàng dựng nghiệp trên đất Triệu Phong (1558 - 2023) và tưởng niệm 410 năm Ngày mất của Chúa Tiên Nguyễn Hoàng (20/7/1613 - 20/7/2023). 

Năm 1558, Nguyễn Hoàng được vua Lê Anh Tông cử vào trấn thủ xứ Thuận Hóa. Từ đây, ông bắt đầu đứng chân trên vùng đất Ái Tử - Trà Bát thuộc huyện Vũ Xương, châu Thuận, nay là xã Triệu Ái và Triệu Giang, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Trong 68 năm, kể từ 1558 đến năm 1626, Chúa Nguyễn Hoàng đã 3 lần dựng đặt thủ phủ/dinh phủ/dinh trấn của mình tại 3 địa điểm trên đất Ái Tử - Trà Bát.

Những sự kiện trong giai đoạn lịch sử này đã đánh dấu mốc hết sức quan trọng trong quá trình Nam tiến và khai phá xứ Đàng Trong của người Việt. Chúa Nguyễn Hoàng và các thế hệ Chúa Nguyễn tiếp nối đã hoàn thành công cuộc khai phá, mở mang bờ cõi, hình thành nên một nước Việt Nam rộng lớn, bao gồm cả đất liền, hải đảo (có cả 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa).

Trải qua gần 500 năm chịu nhiều biến động của chiến tranh, thiên tai, bão lụt... những dấu tích, những di sản văn hoá một thời từng là thủ phủ, là “kinh đô” của một triều đại vốn đã có nhiều đóng góp quan trọng trong tiến trình lịch sử dân tộc bị mai một. Di tích “Các địa điểm liên quan đến dinh chúa Nguyễn 1558-1626”, xã Triệu Ái, xã Triệu Giang, thị trấn Ái Tử, huyện Triệu Phong được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng Quốc gia năm 2018.

Hội thảo lần này tiếp tục làm rõ hơn giá trị lịch sử, văn hoá của Hệ thống di tích Chúa Nguyễn tại huyện Triệu Phong và những định hướng bảo tồn, tôn tạo, phát huy giá trị di sản; tôn vinh, tri ân công lao to lớn của Chúa Tiên Nguyễn Hoàng trong quá trình dựng nghiệp và mở cõi xứ Đàng Trong. Qua Hội thảo góp phần củng cố, hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn phục vụ việc Lập đồ án Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích lịch sử quốc gia “Các địa điểm liên quan đến dinh Chúa Nguyễn (1558 - 1626) tại huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

Phó Giáo sư - Tiến sĩ Đỗ Bang, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam khẳng định, việc khai mở vùng đất dinh Ái Tử, Dinh Bát và Dinh Cát trên đất Quảng Trị là tầm nhìn lớn của Chúa Nguyễn về phát triển xứ Đàng Trong. Vì vậy, cần thiết sớm phục dựng, tôn vinh và phát triển du lịch đối với Khu di tích Chúa Nguyễn: "Khu di tích này đã trở thành di tích quốc gia. Còn phục hồi Khu di tích này trở thành hiện thực  đến bây giờ mới hình thành đề án. Việc triển khai đề án này cấp thời thì giá trị di tích không chỉ bảo tồn mà phát huy giá trị của di tích, đặc biệt là giá trị tâm linh, cội nguồn".

Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị khẳng định, Đồ án quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích lịch sử quốc gia “Các địa điểm liên quan đến dinh Chúa Nguyễn (1558 - 1626)” đang trình cấp có thẩm quyền phê duyệt, đề nghị UBND huyện Triệu Phong chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan kịp thời công bố quy hoạch sau khi phê duyệt. Các ngành chức năng tiến hành khai quật khảo cổ toàn diện trên phạm vi, quy mô rộng tại dinh Chúa Nguyễn; tập trung sưu tầm, thu thập các tài liệu, tư liệu, hiện vật, phục vụ nghiên cứu, trưng bày, giới thiệu về Chúa Tiên Nguyễn Hoàng.

Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đề nghị, trước mắt, địa phương tiến hành khoanh vùng bảo vệ, cắm mốc chỉ giới, cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất di tích, ưu tiên huy động các nguồn lực xã hội hoá và nguồn ngân sách để đầu tư một số công trình như Đền thờ Nguyễn Hoàng để tôn vinh, tri ân, tưởng niệm, hướng đến kỷ niệm 500 năm Ngày sinh của Chúa Tiên Nguyễn Hoàng (1525 - 2025): "Hội thảo khoa học này để tranh thủ sự tham gia tư vấn, đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, nhà nghiên cứu phục vụ công tác lập Đồ án quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích lịch sử quốc gia “Các địa điểm liên quan đến dinh Chúa Nguyễn” tại huyện Triệu Phong để trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và công bố vào dịp kỷ niệm 465 năm Đoan quận công Nguyễn Hoàng dựng nghiệp trên đất Triệu Phong".