“Hồn Trương Ba – da hàng thịt” trong phiên bản kịch hình thể

Nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày mất của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ (1988- 2013), Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam tổ chức “Liên hoan Sân khấu kịch Lưu Quang Vũ” diễn ra từ ngày 9-16/9. Nhà hát Tuổi trẻ tham gia với ba tác phẩm, đó là “Mùa hạ cuối cùng”, “Hồn Trương Ba, da hàng thịt” và “Lời thề thứ 9”. 

“Hồn Trương Ba – da hàng thịt” – một tác phẩm tiêu biểu được đánh giá là đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ. Kịch bản được viết năm 1983, dựa theo truyện dân gian “Hồn Trương Ba – da hàng thịt”. Nội dung kịch bản kể về Trương Ba – một ông lão gần 60 tuổi, thích trồng vườn, yêu cái đẹp, tâm hồn thanh nhã và giỏi đánh cờ. Chỉ vì phút giây lầm lỡ của Nam Tào khi gạch nhầm tên mà Trương Ba đã phải chịu cảnh oan trái, chết chóc.

Theo lời khuyên của “tiên cờ” Đế Thích, Nam Tào và Bắc Đẩu đã “sửa chữa” lỗi lầm bằng cách cho hồn Trương Ba được tiếp tục sống trong thân xác của anh hàng thịt mới chết gần nhà. Nhưng trớ trêu thay khi bản chất trong sạch, ngay thẳng của Trương Ba đang bị xác hàng thịt làm nhơ nhuốc, tàn tạ. Ý thức được điều này, Trương Ba dằn vặt, đau khổ và quyết tìm mọi cách để tách hồn mình ra khỏi thân xác ấy.

Một cảnh trong vở kịch hình thể "Hồn Trương Ba - da hàng thịt" (Ảnh: Phan Anh)

Vẫn nội dung ấy, cốt truyện ấy nhưng dưới bàn tay đạo diễn của NSND Lan Hương, “Hồn Trương Ba – da hàng thịt” trở nên mới mẻ hơn bằng ngôn ngữ kịch hình thể. NSND Lan Hương đã sử dụng ngôn ngữ hình thể, âm thanh và nhạc điệu để nói lên tâm trạng, tâm lý con người cùng cả những mâu thuẫn trong cách sống và quan điểm sống của nhân vật. Đó là sự đấu tranh mãnh liệt giữa phần hồn và phần xác. Một tâm hồn cao đẹp, trong sạch không thể tồn tại dưới phần xác nhơ nhuốc nên cách tốt nhất là nên giải thoát cho nhau.

NSND Lan Hương đã dàn dựng sự phân định ranh giới rõ ràng giữa thiên đình và mặt đất. Phân đoạn về thiên đình chỉ đề cập đến chuyện thiên đình, mặt đất là mặt đất và không có sự nhập nhằng giữa thiên đình và mặt đất. Ý tưởng mới của NSND Lan Hương khiến khán giả có thể hiểu được rõ nét về nội dung vở kịch cũng như ý nghĩa và triết lý nhân sinh mà nhà viết kịch Lưu Quang Vũ muốn nói tới.

Bên cạnh đó, sự "liều lĩnh" của NSND Lan Hương khi xây dựng cảnh hồn Trương Ba bức bối muốn thoát khỏi thân xác của anh hàng thịt và tâm trạng đau khổ khi “mình không còn là chính mình cũng phần nào tạo ấn tượng với khán giả. 

Với ngôn ngữ hình thể, NSND Lan Hương và các nghệ sỹ của Nhà hát Tuổi trẻ đã mang đến một phiên bản mới cho "Hồn Trương Ba, da hàng thịt" dù nhận được cả lời khen, tiếng chê nhưng cũng là một sự sáng tạo đáng khích lệ./.