Di tích đầu tiên rước nghê Việt thay thế sư tử đá Trung Quốc

Chiều 6/2, tại làng nghề Trạch Xá (xã Hòa Lâm, huyện Ứng Hòa, Hà Nội), doanh nghiệp tư nhân May mặc Cao Minh đã cung tiến đôi linh vật nghê Việt để thay thế cho đôi sư tử đá ngoại lai hiện đang án ngữ trước di tích lịch sử văn hóa đình làng Trạch Xá. Đây là việc làm thiết thực, góp phần hưởng ứng công văn 2662 của Bộ VHTT&DL về việc khuyến cáo loại bỏ biểu tượng, sản phẩm, linh vật và các vật phẩm lạ không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam, đồng thời là bước đầu của việc triển khai dự án Bảo tồn nghề may đo thủ công tại làng nghề Trạch Xá.

Được biết, cặp sư tử đá ngoại lai có kiểu dáng Trung Quốc được một người dân trong làng cúng tiến từ năm 2003. Cụ Lê Quý Đôn, Trưởng ban tổ chức phục dựng nhà thờ Tổ nghề may làng Trạch Xá cho biết: “Khi tiếp nhận hiện vật này, chúng tôi nghĩ đơn giản mang về để trang trí cho cửa đình được khang trang, đẹp đẽ. Nhưng khi nhận được công văn của xã cuối năm ngoái cho biết sư tử này có gốc gác Trung Quốc, yêu cầu di dời, chúng tôi rất lo lắng. Tuổi già, sức yếu, cũng không biết khiêng đôi sư tử này đi đâu. Việc công ty Cao Minh xin di dời, đồng thời dâng đôi nghê mới, dân làng rất phấn khởi”.

Sư tử đá ngoại lai (phải) được di dời và thay thế bằng nghê Việt

Đôi nghê Việt bằng đá nhân tạo được chế tác bởi các nghệ nhân của xưởng điêu khắc Liên Vũ lấy nguyên mẫu từ tượng nghê ở đền Vua Lê Thánh Tông (Thọ Xuân, Thanh Hóa), thế kỷ 17, vốn được tạo tác bằng gỗ, phủ sơn, cao 118cm, mang dáng hình con chó, còn gọi là “khuyển nghê”. Việc phục dựng mẫu nghê này khẳng định nỗ lực tìm lại chỗ đứng cho linh vật thuần Việt trong đời sống văn hóa, tâm linh dân tộc của nhiều nhà điêu khắc, các nhà nghiên cứu, góp phần đưa công chúng đến gần hơn với hình tượng linh vật thuần Việt.

Người dân phấn khởi thay thế nghê Việt vào vị trí trước đây của sư tử đá ngoại lai

Cặp nghê này là mẫu linh vật đầu tiên được cấp phép cung tiến vào di tích được xếp hạng. Do đình làng Trạch Xá là di tích cấp Thành phố nên các cấp chính quyền địa phương của Thành phố đã thẩm định và nhanh chóng cấp phép hoàn tất thủ tục đưa Nghê Việt vào đình. Ông Trương Minh Tiến, Phó giám đốc Sở VHTT&DL đánh giá đây là một việc làm ý nghĩa khi việc di dời sư tử đá kiểu Trung Quốc được thực hiện trên cơ sở xã hội hoá, đánh giá cao Nhà may Cao Minh đã tham gia cùng các cụ cao niên và chính quyền xã Hoà Lâm để thực hiện tốt công văn 2662. Ông Trương Minh Tiến khẳng định, năm 2015 Hà Nội sẽ tiếp tục đẩy mạnh việc thực hiện công văn 2662 về việc không sử dụng biểu tượng, linh vật ngoại lai không phù hợp với thuần phong mỹ tục tại nơi thờ tự và kêu gọi các địa phương noi gương nhân dân làng Trạch Xá thực hiện tốt việc chủ động di dời sư tử đá kiểu Trung Quốc khỏi các di tích.

Ông Tạ Đức, Giám đốc điều hành Cao Minh miền Bắc cho biết, việc các cụ cao niên và nhân dân trong là cùng đồng lòng cao trong việc di dời sư tử đá kiểu Trung Quốc và tiếp nhận Nghê Việt thể hiện mong muốn được trở về với bản sắc truyền thống văn hóa lâu đời của cha ông. Việc thay thế này tượng trưng cho mong muốn đổi mới hướng đi của việc phát triển làng nghề. Ông Tạ Đức cho biết: "Việc gìn giữ và bảo tồn làng nghề may đo thủ công Trạch Xá 1000 năm tuổi là việc nhất định phải làm, chúng tôi sẵn sàng đứng ra tài trợ kinh phí cho cả “Dự án bảo tồn và phát triển nghề may đo thủ công trên phạm vi cả nước” và sau này tiến tới thành lập Hiệp hội May đo thủ công Việt Nam. Hướng đi cho việc phát triển của làng nghề là phải kết hợp sự “tinh túy” của văn hóa lâu đời với “kỹ thuật” của văn hóa hiện đại tạo ra một sản phẩm văn hóa đặc trưng của dân tộc. 

Cặp nghê là mẫu linh vật đầu tiên cúng tiến vào di tích 

Nhà nghiên cứu Trần Hậu Yên Thế đánh giá: “Với tốc độ toàn cầu hóa hiện nay, chúng ta phải chịu những ảnh hưởng của xâm thực văn hóa, rất nhiều các giá trị quý báu của dân tộc đã bị mai một. Hiện tượng sư tử ngoại lai xuất hiện rất nhiều ở những đình, chùa, miếu ở làng quê. Việc trả lại vị trí cho các linh vật truyền thống cũng là sự phục hưng văn hóa Việt. Con nghê trong quan niệm truyền thống phương Đông nói chung, vừa là linh vật thể hiện sự trí tuệ, thông minh, trung thành, đầy đủ những phẩm cách của con vật linh thiêng. Việc nhận thức đúng ý nghĩa, thông điệp của nó sẽ tốt hơn cho việc quảng bá, nhận diện những giá trị văn hóa Việt”.

Á hậu Huyền My nhân dịp về thăm làng nghề trao quà cho các gia đình khó khăn không quên ghi lại những bức hình bên đôi nghê Việt đầu tiên được thay thế sư tử ngoại lai ở di tích

Thứ trưởng Bộ VHTT&DL Đặng Thị Bích Liên đánh giá cao việc chủ động triển khai công văn 2662 của các cộng đồng trong dân cư ở các tỉnh, thành phố. Thứ trưởng khẳng định: “Việc tổ chức di chuyển các linh vật không phù hợp với thuần phong mỹ tục hôm nay, chúng tôi cho đây là biểu hiện nhận thức, cũng như là từ nhận thức đến hành động và được tổ chức một cách đầy đủ. Bà con, cộng đồng dân cư và một số doanh nghiệp và tổ chức xã hội đã nhận thức được tầm quan trọng, ý nghĩa công tác bảo tồn văn hóa, đặc biệt là tại các di sản văn hóa đã xếp hạng”./.