“Vỏ quýt dày” của người Nga

Trước việc Ukraine triển khai thành công nhiều UAV nhỏ chất đầy thuốc nổ, người Nga đã bắt đầu lắp đặt bộ tác chiến điện tử (EW) gây nhiễu bằng vô tuyến điện trên các xe quân sự đặt dọc theo chiến tuyến trong suốt 22 tháng xung đột với Ukraine.

Các thiết bị gây nhiễu này có thể chặn các tín hiệu kết nối các UAV FPV (góc nhìn thứ nhất) của Ukraine với các trắc thủ điều khiển đang ẩn nấp cách đó nhiều cây số và quan sát thông qua màn hình thực tế ảo. Khi UAV FPV mất tín hiệu, nó sẽ dễ bay trệch khỏi hành trình và khó đánh vào các mục tiêu như xe tăng, khẩu pháo hay boong-ke mà trắc thủ trước đó nhắm tới.

UAV FPV bay trực tiếp vào mục tiêu và phát nổ như một quả tên lửa nhỏ. Nhìn chung, UAV này luôn cần có người điều khiển trong cả quá trình. Do vậy, sự kết nối của UAV với trắc thủ chính là điểm yếu lớn do có thể bị EW tác động, theo Samuel Bendett, thành viên của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) có trụ sở ở Washington (Mỹ).

AI kết hợp với UAV - móng tay nhọn mới của Ukraine

Nhận thức rõ về hoạt động phá sóng do Nga tiến hành, các nhà phát triển UAV của Ukraine đang xây dựng giải pháp trí tuệ nhân tạo (AI) cho UAV của họ - một thuật toán có thể nhanh chóng học được cách nhận diện mục tiêu cho UAV. Cách tiếp cận ở đây là, nếu sóng gây nhiễu của đối phương quá mạnh và UAV mất tín hiệu điều khiển thì AI sẽ thay thế trắc thủ để kiểm soát UAV và điều khiển UAV lao vào mục tiêu.

Ít nhất một công ty của Ukraine, Twist Robotics, đã thử nghiệm thuật toán này.

Rostyslav Olenchyn - nhà đồng sáng lập hãng Twist Robotics, nói với tờ Washington Post: “Sau khi khóa mục tiêu, UAV được dẫn dường bằng hệ thống này”.

Hồi đầu xung đột Nga - Ukraine, phía Ukraine có lợi thế lớn so với Nga trong lĩnh vực robot, nhờ phần nhiều vào ngành công nghệ rất mạnh của Ukraine và mối quan hệ gần gũi của ngành này với ngành công nghệ cao của Mỹ và châu Âu.

Ukraine từng có nhiều UAV hơn Nga, chất lượng UAV của Ukraine cũng từng tốt hơn của Nga, đồng thời cách sử dụng của Ukraine cũng từng khéo léo hơn. Các UAV TB-2 gắn tên lửa của Ukraine (tương tự Predator và Reaper của Mỹ) đã gây tổn thất lớn cho đội hình Nga tiến về Kiev trong các tuần đầu tiên của xung đột giữa hai nước.

Cuộc đua không ngừng giữa đôi bên

Gần đây, xung đột Nga - Ukraine đã chuyển sang trạng thái khá tĩnh, khi cả hai bên đều bám chắc vào chiến hào và không bên nào tiến quá xa. Trong bối cảnh ấy, các UAV FPV nhỏ (chỉ nặng khoảng 1kg mỗi chiếc) mang theo nửa kilogam thuốc nổ là thứ vũ khí hàng đầu được các lữ đoàn Ukraine lựa chọn. Phía Ukraine sử dụng hàng trăm, thậm chí hàng nghìn UAV mỗi ngày. Tổng thống Ukraine Zelensky bày tỏ quyết tâm sản xuất thêm 1 triệu UAV nữa trong năm 2024.

Phía Nga cũng triển khai UAV FPV, thậm chí với số lượng lớn hơn, tại một số khu vực của mặt trận. Nhưng các UAV này quan trọng đối với Ukraine hơn Nga do Ukraine phải dựa vào UAV để bù lại số đạn pháo thiếu hụt, trái ngược với Nga là bên có dư thừa đạn pháo.

Robert Brovdi - chỉ huy của một nhóm UAV Ukraine mang biệt danh Chim Magyar, chuyên bảo vệ các vị trí của Ukraine ở tỉnh Kherson, nói rằng nhóm của ông đã đánh trúng 450 xe quân sự Nga kể từ giữa tháng 10/2023.

Chiến lược của Ukraine ưu tiên UAV đã buộc Nga phải tìm cách trị loại vũ khí này. Nga rà soát kho vũ khí của mình và lựa chọn RP-377 - một thiết bị gây nhiễu radio gắn trên balô, có thể phóng ra hàng trăm watt nhiễu trên các tần số dùng phổ biến nhất trong liên lạc vô tuyến.

Nga phát triển RP-377 cách đây vài năm nhằm bảo vệ binh sĩ của họ trước các quả bom ven đường được kích nổ bằng sóng vô tuyến điện - lối đánh phổ biến của các chiến binh ở những nơi như Syria.

Phương Tây bỏ lỡ cơ hội giúp Ukraine như thế nào?

VOV.VN - Phương Tây đã viện trợ cho Ukraine rất nhiều trong cuộc đối đầu với Nga. Tuy nhiên, sự viện trợ lại thiếu quyết đoán vào những thời khắc quyết định có thể giúp Ukraine lật ngược thế cờ trước quân đội Nga.

Trong các tháng gần đây, RP-377 đã xuất hiện trên xe tăng Nga, xe thiết giáp chở quân và thậm chí cả các cỗ pháo dọc theo tiền tuyến của Ukraine.

Thiết bị gây nhiễu này có giá 10.000 USD nên không phải là quá đắt xét theo tiêu chuẩn quân sự. Mặc dù RP-377 không phải là thiết bị tiêu chuẩn trên xe Nga ở Ukraine, chúng vẫn phổ biến. Với công suất lớn, các máy này có thể tạo ra “bong bóng” an toàn chống UAV quanh một xe quân sự nào đó của Nga.

Chuyên gia UAV Ukraine, Serhii Beskrestnov, viết chi tiết về máy RP-377: “Tôi nhìn thấy các ảnh phổ. Mức độ gây nhiễu có chất lượng rất cao”.

Điều may mắn cho Ukraine, theo Beskrestnov, là máy này có tầm hoạt động ngắn, có lẽ chỉ phủ sóng trong khoảng 3 - 4m.

Những trắc thủ UAV có kỹ năng điêu luyện đã biết cách lái UAV chở chất nổ lao thẳng qua vùng sóng gây nhiễu, bằng cách bảo đảm UAV đã nhắm đúng mục tiêu khi chuẩn bị lao qua “bong bóng phá sóng”. Với cách này, UAV có thể tấn công đúng mục tiêu dù mất liên kết vô tuyến điện và trắc thủ không còn điều khiển được UAV nữa.

Tuy nhiên, các xe quân sự Nga đã bắt đầu triển khai các thiết bị gây nhiễu mạnh hơn RP-377, bao gồm Volnorez, được cho là có khả năng hoạt động trên cự ly 0,8km. Cự ly đó đủ để xe mang thiết bị này cơ động tránh né chiếc UAV đang lao tới trong trạng thái mất điều khiển.

Nga đối mặt UAV Ukraine có khả năng phát hiện và diệt mục tiêu trong 80 giây

VOV.VN - Cuộc tấn công chớp nhoáng bằng UAV của Ukraine vào xe chiến đấu Nga chỉ mất có 80 giây. UAV, tác chiến điện tử và các biện pháp dọn đường lý giải cho việc nhóm nhỏ thủy quân lục chiến Ukraine vẫn bám trụ được đầu cầu ở sông Dnipro dù Nga cố gắng đánh bật họ.

Kết hợp kỹ năng trắc thủ với hỗ trợ của AI

Kỹ năng thuần túy của trắc thủ có thể không đủ để Ukraine duy trì lợi thế UAV của mình khi Nga đưa vào sử dụng phổ biến các thiết bị gây nhiễu mới hơn và tốt hơn. Nhưng kỹ năng đó kết hợp với một chút trợ giúp của AI có thể tạo lợi thế đáng kể cho Ukraine.

Cụ thể, một trắc thủ UAV lái thiết bị bay của mình hướng tới mục tiêu. Cùng lúc, một thuật toán thông qua hình ảnh thu được từ camera gắn trên mũi UAV sẽ nhanh chóng xác định mục tiêu thông qua kích thước, hình dáng và màu sắc, thậm chí các đặc điểm nhiệt hồng ngoại.

Theo cách này, khi UAV lao vào vùng gây nhiễu, mất kết nối vô tuyến điện với trắc thủ, nó sẽ được AI dẫn dắt tiếp để lao vào mục tiêu.

Để giảm thiểu khả năng đánh nhầm vào mục tiêu dân sự, các kỹ sư Ukraine đang huấn luyện AI chỉ nhận diện các mục tiêu mà trắc thủ bằng xương bằng thịt đã xác định trước đó.

Trong hướng đi này, phía Ukraine chủ yếu gặp một trở ngại lớn, đó là chi phí. Ukraine vận dụng UAV FPV vì loại vũ khí này có giá rẻ. Tuy nhiên, khi UAV này vào xưởng để lắp thêm thiết bị AI thì giá thành lại đội lên đáng kể.

Tuy nhiên, với các khó khăn lớn trên chiến trường hiện nay, có lẽ quân đội Ukraine sẽ đẩy mạnh áp dụng AI cho UAV quân sự.