EU trước sức ép gia tăng trừng phạt Saudi Arabia sau vụ Khashoggi

Thứ Bảy, 19:02, 27/10/2018

VOV.VN - Những hợp đồng mua bán vũ khí trị hàng tỉ USD với Saudi Arabia đang khiến các nước EU “khó xử” trước sức ép phải trừng phạt Riyadh sau vụ Khashoggi.

Những hợp đồng mua bán vũ khí trị hàng tỉ USD với Saudi Arabia đang khiến các nước EU “khó xử” trước sức ép phải trừng phạt Riyadh sau vụ Khashoggi.

Nhà báo Saudi Arabia Jamal Khashoggi. Ảnh: Otago Daily Times

Áp lực đang gia tăng lên các nước Liên minh châu Âu (EU) cần xem xét một lệnh cấm vận vũ khí đối với Saudi Arabia, sau cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi. Tuy nhiên, với lợi ích kinh tế do những hợp đồng mua bán vũ khí trị giá hàng tỉ USD với Saudi Arabia mang lại cho thấy lệnh cấm này sẽ khó nhận được sự ủng hộ của các nước thành viên EU và khối này sẽ phải ra tìm một giải pháp khác có lợi hơn.

Việc EU xem xét một lệnh cấm vận vũ khí với Saudi Arabia được đưa ra sau khi Đức tuyên bố ngừng xuất khẩu vũ khí sang Saudi Arabia cho tới khi nguyên nhân về cái chết của nhà báo Khashoggi tại Lãnh sự quán Saudi Arabia ở Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) được làm rõ. Đức cũng mong muốn các nước thành viên EU có hành động tương tự. Ngoại trưởng Áo - nước đang giữ chức Chủ tịch luân phiên EU - bà Karin Kneissl cũng ủng hộ đề xuất của Đức đình chỉ xuất khẩu vũ khí sang Saudi Arabia. Ngoại trưởng Áo cho rằng, quyết định cấm vận vũ khí với Saudi Arabia cũngcó thể giúp chấm dứt "cuộc chiến tranh tàn bạo ở Yemen". Nghị viện châu Âu trước đó đã thông qua một nghị quyết không ràng buộc về việc dừng bán vũ khí cho Saudi Arabia.

Cái chết của nhà báo Khashoggi hôm 2/10 đã gây ra sự phẫn nộ toàn cầu, trở thành một cuộc khủng hoảng cho Saudi Arabia, quốc gia xuất khẩu dầu hàng đầu thế giới. Các cuộc tranh luận về việc có dừng bán vũ khí cho Saudi Arabia hay không dự kiến tiếp tục làm nổi lên các bất đồng quen thuộc trong chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu, đó là “vì lợi ích chính trị và kinh tế của mình, hay ủng hộ các giá trị theo định hướng dân chủ và nhân quyền”. Pháp ngày 26/10 đã bác bỏ lời kêu gọi cấm bán vũ khí cho Saudi Arabia và cho rằng, không có sự liên quan giữa việc bán vũ khí và cái chết của nhà báo Khashoggi.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định: “Tôi thực sự ngưỡng mộ những người, dù ngay cả khi chưa biết vụ việc thế nào đã nói ‘chúng tôi sẽ tạm ngừng bán vũ khí’. Mối liên hệ giữa các hợp đồng mua bán vũ khí và vụ sát hại nhà báo Khashoggi là gì? Tôi hiểu có sự liên quan đến những gì đang xảy ra tại Yemen, song điều này không liên quan tới vụ nhà báo Khashoggi. Nếu chúng ta muốn trừng phạt, thì hãy trừng phạt trong tất cả các lĩnh vực”.

Thủ tướng Anh Theresa May cũng cho rằng, việc xuất khẩu vũ khí của Anh sang Saudi Arabia đáp ứng được các quy định cấp giấy phép xuất khẩu vũ khí quốc gia và EU. Trong khi đó, Tây Ban Nha cũng đang cố gắng bảo vệ kế hoạch bán vũ khí cho Saudi Arabia, dự kiến có thể tạo khoảng 5.000 việc làm tại quốc gia này.

Việc một số nước EU lên tiếng bác bỏ lời kêu gọi dừng bán vũ khí cho Saudi Arabia không phải quá khó hiểu, do những lợi ích lớn giá trị hàng tỉ đôla Mỹ mà các hợp đồng này mang lại. Pháp đã bán cho Saudi Arabia 1,8 tỷ euro trong các thỏa thuận về máy bay, trực thăng và các thiết bị hàng không vũ trụ khác trong năm 2017. Anh cũng xuất khẩu hàng hóa quân sự sang Saudi Arabia khoảng 1,41 tỉ USD trong năm 2017, trong khi các quốc gia nhỏ như Bỉ hay Luxembourg bán vũ khí cho Saudi Arabia tổng cộng khoảng 184 triệu euro trong năm ngoái.

Thậm chí Áo, quốc gia đang kêu gọi ủng hộ lệnh cấm bán vũ khí cho Saudi Arabia cũng bán khoảng 1,4 triệu euro vũ khí và đạn dược cho Saudi Arabia vào năm 2017. Chính vì vậy, Nhà nghiên cứu Camille Lons thuộc Hội đồng quan hệ đối ngoại châu Âu cho rằng, việc bán vũ khí cho Saudi Arabia là một tầm nhìn chính trị dài hạn. Đức có thể dễ dàng tuyên bố dừng bán vũ khí cho Saudi Arabia vì thực tế Đức có nhiều khách hàng khắp nơi trên thế giới. Theo doanh số bán vũ khí toàn cầu của Đức thì Saudi Arabia chiếm phần không nhiều.

Giới ngoại giao cho rằng, Liên minh châu Âu có thể thực hiện một giải pháp có lợi hơn nhiều, đó là thay vì dừng bán vũ khí cho Saudi Arabia, các nước có thể thực hiện biện pháp trừng phạt nhằm vào các cá nhân có liên quan đến cái chết của nhà báo Khashoggi và tách bạch vấn đề này trong mối quan hệ với Saudi Arabia. Chính phủ các nước EU gần đây đã nhất trí một cơ chế trừng phạt liên quan đến các vụ tấn công vũ khí hóa học, bằng việc trừng phạt các cá nhân, bất kể họ có quốc tịch nào./.