Chưa tìm ra các bệnh nghề nghiệp liên quan đến amiang

Đã hơn 30 năm nay đang tồn tại hai khuynh hướng có quan điểm trái ngược nhau, chống đối nhau về amiang.

Quan điểm của những tổ chức chống amiang là cấm hoàn toàn sử dụng amiang. Theo họ, dù bất kể đó là loại amiang nào, kể cả amiang trắng đều là vật liệu có hại, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người lao động”, hay “Tất cả các loại amiang đều có khả năng gây tử vong, không có một mức an toàn thật sự nào cho việc tiếp xúc với amiang, màu sắc, tên sợi không phản ánh điều gì” hoặc là “Không có ngưỡng tiếp xúc an toàn với sợi chrysotile”.  Quan điểm này dựa vào một số nghiên cứu ảnh hưởng của amiang đối với sức khỏe con người ở một số nước châu Âu, Úc, Nhật Bản do các nước này đã dùng amiang với số lượng lớn làm vật liệu bảo ôn ở thể rời (không liên kết với các chất kết dính”, dùng công nghệ phụ, không kiểm soát được nồng độ bụi sợi, dùng amiang amphibole lẫn chrysotile ở giai đoạn trước những năm 1980 của thế kỷ trước.

Khuynh hướng thứ hai là chỉ cấm amiang Amphibole cho phép sử dụng chrysolte (amiang trắng) có kiểm soát theo Công ước 162 năm 1986 của Tổ chức Lao động Quốc tế. Khuynh hướng này hiện nay có 149 quốc gia và vùng lãnh thổ đang áp dụng, trong đó có Việt Nam để sản xuất các sản phẩm: ống cấp thoát nước, tấm lợp, vật liệu ma sát, vải chống cháy….

Trong danh mục các chất gây độc hàng đầu (CERCLA) do quan thống kê các chất độc và các bệnh do chúng gây ra (ATSDR) của Hoa Kỳ công bố vào năm 2007 thì amiang amphibole xếp thé 92, còn chrysotile xếp thứ 119. Như vậy, có 118 chất độc hơn chrysotile, trong đó  thạch tín (arsenic) xếp thứ nhất, chì đứng thứ 2, thủy ngân đứng thứ 3 và kẽm thứ 73 mà hiện nay con người đang sử dụng và chung sống với cúng, khó có khả năng cấm.

Trên thế giới cũng đã có nhiều nhà khoa học, nhiều công trình nghiên cứu về amiang. Trong đó, đáng lưu ý là nghiên cứu của các nhà khoa học Hodgson và Darnton công bố năm 2000 chỉ ra răng nguy cơ gây ung thư phổi của sợi amphibole Amosite ca hơn chrysotile 10 lần còn amphibole Crocidolite cao hơn chrysotile 50 lần. Còn nguy cơ gây ung thư trung biểu mô của sợi amphibole Amosite cao hơn chrysolite 100 lần còn amphibole Cricidolite cao hơn chrysotile 500 lần.

Thủ tướng vẫn cho phép sử dụng amiang trắng ở Việt Nam

Còn trong nước, các cơ quan tổ chức khoa học của Nhà nước cũng đã tiến hành nhiều nghiên cứu về amiang đối với sức khỏe con người, đặc biệt là những người trực tiếp tiếp xúc với amiang. Trong số này có thể kể đến là Chương trình Khám bệnh nghề nghiệp và đo môi trường lao động cho công nhân ngành sản xuất tấm lợp Amiang xi măng (AC) được Bệnh viện Xây dựng - Bộ Xây dựng triển khai trong 7 năm qua (2008-2014). Đây là chương trình được tổ chức khoa học, bài bản, định kỳ hàng năm và khám cho tổng số 3.590 công nhân các nhà máy tấm lợp AC (những người lao động trực tiếp tiếp xúc với amiang trắng trong sản xuất). Kết quả hội chẩn 6 năm liên tiếp được công bố bởi Hội đồng đọc phim uy tín cho thấy: Không phát hiện tổn thương điển hình của bệnh bụi phổi liên quan đến amiang chrysotile.

Sản xuất tấm lợp amiăng xi măng trên dây chuyền công nghệ hiện đại.

Cục quản lý Môi trường Y tế - Bộ Y tế cũng đã tiến hành triển khai trong 3 năm 2009 – 2011 đề tài nghiên cứu cấp bộ “Nghiên cứu các bệnh liên quan đến amiang ở những người tiếp xúc”. Đây là một hoạt động thuộc Dự án “Bảo vệ sức khỏe người lao động giai đoạn 2009-2011” do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản tài trợ thông qua Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã được Chính phủ phê duyệt tại Công văn số 525/TTg-QHQT ngày 08/4/2009 và Bộ Y tế phê duyệt tại Quyết định số 2219/QĐ-BYT ngày 19/6/2009. Nghiên cứu này được thông qua Hội đồng Y đức của Bộ Y tế. Kết quả phỏng vấn tìm tiền sử nghề nghiệp liên quan đến amiăng ở 447 trường hợp (trong 3 năm từ 2009 – 2011 và đây là các trường hợp bệnh liên quan đến amiang bao gồm ung thư phổi, mảng dày màng phổi và ung thư trung biểu mô) vào nhập viện tại 06 bệnh viện lớn tham gia nghiên cứu cho thấy có 46 trường hợp được chẩn đoán ung thư trung biểu mô màng phổi (Mesothelioma màng phổi). 39 mẫu bệnh phẩm đối tượng được chẩn đoán ung thư trung biểu mô sau đó được lựa chọn gửi sang Bệnh viện Hiroshima, Nhật Bản đã được chuyên gia Nhật Bản xác định chẩn đoán là 08 trường hợp trong đó không có trường hợp nào có tiền sử rõ ràng tiếp xúc nghề nghiệp với amiăng.

Hồ sơ Quốc gia về amiăng từ 2009 đến 2012 được xây dựng bởi Bộ Y Tế và Viện Khoa học Kỹ thuật Bảo hộ lao động - Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam với sự hỗ trợ của Chính phủ Nhật Bản đã kết luận: Trong số các phim chụp X quang và CT scanner cho NLĐ tiếp xúc với amiang từ năm 2004 đến nay, chưa phát hiện được các bệnh liên quan đến amiăng.

Phần lớn các nước có sử dụng amiăng chrysotile đều có quy định nồng độ bụi cho phép. Cụ thể như Mỹ quy định nồng độ bụi amiăng chrysotile là 0,1 sợi/cm3 không khí. Canada là 1,0 sợi/cm3. Các nước EU là từ 0,15 sợi/cm3 đến 0,5 sợi/cm3. Các nước trong khối ASEAN như Philippine là 2,0 sợi/cm3. Indonesia là 1,0 sợi/cm3. Thái Lan là 5,0 sợi/cm3. Việt Nam là 1,0 sợi/cm3.

Mức ngưỡng tối đa tiếp xúc được quy định tại Quyết định 3733/2002/QĐ-BYT là trung bình 0,1 sợi/cm3 trong 8 giờ, và trung bình 0,5 sợi/cm3 trong 1 giờ. Mức quy định này ngang với các nước như Mỹ, Anh và Australia.

Nhận thấy amiang amphibole là loại sợi khoáng tiềm ẩn khả năng gây bệnh nghề nghiệp cao, từ năm 1998 Chính phủ Việt Nam đã cấm sử dụng loại amiang này dưới mọi hình thức (theo Thông tư liên tịch số 1529/1998/TTLT/BKHCNMT-BXD ngày 17/10/1998 và nhiều văn bản khác).

Trên cơ sở các kết quả nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, Bộ Tài nguyên – Môi trường, Bộ Xây dựng đã có Tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ, có ý kiến đồng thuận của các Bộ: Y tế, Khoa học công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 133/2004/QĐ-TTg cho phép tiếp tục sử dụng amiang trắng để sản xuất tấm lợp với điều kiện phải tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về môi trường và y tế./.