Hợp tác phi tập trung Việt- Pháp: Tiến tới đối tác bình đẳng

Hội nghị Hợp tác phi tập trung Việt – Pháp diễn ra trong 3 ngày tại Brest, Pháp (10– 12/6) với sự tham gia của đông đảo nhất đại biểu từ Việt Nam từ trước đến nay (16 tỉnh, thành phố) là cơ hội để đánh giá, nhìn nhận hiệu quả của cơ chế hợp tác duy nhất giữa các địa phương của Việt Nam với nước ngoài. Đa số các ý kiến đã gọi đây là hình thức hợp tác “hình mẫu”, song bên cạnh đó, cũng thừa  nhận còn nhiều vấn đề mà hai bên cần cùng giải quyết để là những “đối tác” thực sự và ngang bằng của nhau.

Các đại biểu tham dự hội nghị.

Hợp tác phi tập trung hiểu đơn giản là hợp tác giữa địa phương với địa phương, có sự ủng hộ của hai nhà nước, duy chỉ có trong quan hệ Việt Nam với Pháp. Nhìn lại hiệu quả hợp tác phi tập trung Việt – Pháp thời gian qua, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng cũng nhấn mạnh trong thư chào mừng gửi hội nghị rằng đây là một “hình mẫu” hữu ích. Điểm nổi bật nhất của hợp tác phi tập trung là nó vừa chính thức (do có vai trò của hai Chính phủ), nhưng lại vừa trực tiếp và giảm bớt các thủ tục ở tầm Trung ương nên linh hoạt, nhanh chóng và hiệu quả, phù hợp đúng nhu cầu, thế mạnh của từng địa phương.

Trả lời phóng viên VOV thường trú tại Pháp, ông Francois Cuillandre, Thị trưởng thành phố Brest phân tích: “Trước hết cũng là hợp tác chính phủ, nhưng tại Pháp, các địa phương có quyền thực hiện những chính sách riêng về quan hệ quốc tế. Theo tôi, các địa phương trực tiếp thực hiện, tìm kiếm đối tác nước ngoài và hợp tác đem lại kết quả thiết thực và hiệu quả cao hơn. Bởi chúng tôi đi thẳng vào những vấn đề mà người dân địa phương chúng tôi cũng như ở địa phương đối tác cần, những vấn đề mà hàng ngày chúng ta phải cùng đối mặt và giải quyết”.

Giáo sư Nguyễn Trường Sơn, Viện trưởng Viện Y học biển Việt Nam, người vừa ký thỏa thuận mới với Đại học Tây Bretagne trong khuôn khổ hội nghị hợp tác phi tập trung lần này, nhận định: “Nếu chúng ta cởi mở, phi tập trung hóa hợp tác thì tạo thế chủ động cho tất cả các cơ quan, đơn vị trong quá trình tìm đối tác, và hợp tác hiệu quả với nhau”. 

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vấn đề khiến hợp tác phi tập trung chưa đạt được nhiều kết quả như mong đợi. Vẫn có cảm giác rằng hợp tác giữa địa phương này của Việt Nam với địa phương kia của Pháp còn rời rạc, lặng lẽ và ít ỏi so với tổng thể nhu cầu hợp tác của các tỉnh, thành hai bên.

Nguyên nhân thì có nhiều, từ vấn đề thủ tục hành chính còn rườm rà ở cả hai phía, tư tưởng xin viện trợ còn lớn, không ít địa phương của Việt Nam chờ đợi dự án từ Cơ quan phát triển Pháp, sự hỗ trợ của các địa phương phía bạn. Thông tin chưa đến được với hầu khắp các tỉnh thành, dẫn đến nhiều cơ hội hợp tác không được khai thác. Ngoài ra, dù có nhiều điểm tương đồng giữa Việt Nam và Pháp, song giữa các địa phương hai bên vẫn còn khoảng cách về văn hóa, tư duy khác biệt; cộng thêm vấn đề ngôn ngữ, khoảng cách địa lý xa xôi …

Một vấn đề mấu chốt là phải thay đổi tư duy về hợp tác phi tập trung giữa hai nước, cần thiết phải xác định và xây dựng rõ ràng mối quan hệ đối tác bình đẳng trong hợp tác phi tập trung, thay vì  mối quan hệ kiểu cho – nhận viện trợ như trước (thường thông qua Cơ quan phát triển Pháp – AFD).

Chủ tịch nhóm nghị sỹ hữu nghị Pháp – Việt tại Quốc hội Pháp, Nghị sỹ Pascal Deguilhem nói: “Hiện nay chúng ta đang chuyển từ mối quan hệ đoàn kết sang quan hệ đối tác. Điều này không có nghĩa là tinh thần đoàn kết và giúp đỡ giữa hai bên đã mất. Tôi nghĩ rằng chúng ta đã qua giai đoạn chỉ có viện trợ, mà sang một giai đoạn mới của sự chia sẻ và đối tác. Hai bên cùng chia sẻ và trao đổi, học hỏi lẫn nhau để cùng đối phó với những vấn đề chung. Trong quá trình hợp tác, những kinh nghiệm của Việt Nam cũng hữu ích để giúp các lãnh đạo ở Pháp tìm giải pháp cho những vấn đề của địa phương họ ở Pháp”.

Gian trưng bày giới thiệu thông tin của các địa phương Việt Nam tại hội nghị.

Tại hội nghị, lãnh đạo nhiều vùng ở Pháp chân thành chia sẻ rằng: trong bối cảnh nền kinh tế Pháp suy thoái, lãnh đạo các địa phương phải chứng minh được với người dân rằng việc hợp tác hay kể cả việc cho vay, viện trợ có điều kiện phải mang lại những lợi ích tương xứng cho vùng, cho thành phố của họ, thì mới được thông qua.

Về phía Việt Nam, Thứ trưởng Bộ ngoại giao Bùi Thanh Sơn khẳng định: “Mô hình viện trợ vẫn còn tác dụng vì Việt Nam còn phải thực hiện nhiều mục tiêu thiên niên kỷ, trong đó có mục tiêu xóa đói giảm nghèo; nhưng song song với đó, Việt Nam cũng hiểu rằng đến lúc cần trở thành đối tác bình đẳng với thế giới. Vì vậy tất cả các địa phương của Việt Nam sang dự hội nghị phi tập trung với Pháp lần thứ 9 là những nơi có trình bày yêu cầu cụ thể với các bạn Pháp. Những nội dung, chủ đề trao đổi tại hội nghị lần thứ 9 này như giáo dục, quy hoạch đô thị, môi trường… đều đáp ứng các nhu cầu bức thiết của các địa phương của Việt Nam và tôi tin là cũng phù hợp với lợi ích của các địa phương của Pháp”.

Tư duy xây dựng đối tác bình đẳng cần có ở đội ngũ lãnh đạo các địa phương của Việt Nam. Có như thế sự hợp tác mới lâu bền và phát triển, có lợi cho cả hai bên và phù hợp với tầm quan hệ đối tác chiến lược mà Việt Nam và Pháp dự định thiết lập trong Năm giao lưu chéo Việt – Pháp 2013- 2014; và các địa phương của Việt nam mới phát huy được hết sự năng động, linh hoạt, chủ động trong hợp tác với nước ngoài./.