Bộ trưởng Xây dựng: “Thất thoát lãng phí là bệnh nan giải”

Bức xúc về thất thoát, lãng phí

Là người đầu tiên đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, đại biểu Lê Thị Nga (đoàn Thái Nguyên) cho rằng, chất lượng công trình xây dựng, nhất là công trình tái định cư, thủy điện đang là vấn đề bức xúc và lo lắng của đông đảo cử tri. Nhiều công trình xây dựng kém chất lượng nhưng không được phát hiện trước khi sự cố xảy ra mà sự cố rò rỉ Thủy điện Sông Tranh 2, vỡ đập Đakrông 3, tháp truyền hình Nam Định là những ví dụ. Thất thoát, rút ruột công trình xây dựng ở những mức độ khác nhau đang diễn ra khá phổ biến và đây là một trong những lĩnh vực được đánh giá có nguy cơ tham nhũng rất cao.

Đại biểu Nga đặt câu hỏi về trách nhiệm của Bộ Xây dựng khi để xảy ra tình trạng trên và Bộ trưởng sẽ làm gì để khắc phục tình trạng các công trình kém chất lượng, tham nhũng, thất thoát trong đầu tư xây dựng công trình. Đây cũng là vấn đề được đại biểu Nguyễn Thành Tâm (đoàn Tây Ninh) quan tâm và đặt câu hỏi về giải pháp mang tính đột phá của Bộ trưởng để xử lý tình trạng trên.

Nêu số liệu về thiệt hại do cơn bão Sơn Tinh gây ra vừa qua, đại biểu Nguyễn Thành Tâm bày tỏ: “Bão lớn phá tan nhiều tài sản của người dân đồng thời cuốn đi nhiều công trình kém chất lượng. Bão đi không chỉ để lại nỗi lo mất mát của người dân mà còn đặt ra câu hỏi lớn về chất lượng các công trình dân sinh. Người dân buồn vì mất mát nhưng có người cười vui vì “dấu vết” sai phạm được xóa sạch”.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh, đầu tư xây dựng công trình năm qua đạt nhiều kết quả quan trọng, tạo lập được cơ sở hạ tầng góp phần quyết định đến tăng trưởng kinh tế như phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, cảng biển, sân bay, nhiệt điện, thủy điện, nhà ở, văn phòng, bệnh viện, trường học… ; tạo ra cơ sở sản xuất rất quan trọng cũng như đáp ứng nhu cầu cuộc sống và làm việc.

Bộ trưởng cho biết, công tác quản lý đầu tư xây dựng các công trình đã được tăng cường để chống thất thoát, lãng phí, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn xây dựng. Tuy nhiên, “vấn đề lãng phí, thất thoát không phải hôm nay mà đã có từ lâu, là bệnh nan giải và rất khó khắc phục một cách triệt để”.

Đề cập nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất thoát, lãng phí, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng, chúng ta đang xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng Xã hội chủ nghĩa nhưng chưa hoàn thiện. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã và đang tiếp tục được nghiên cứu sửa đổi như Luật Đất đai, đấu thầu, quy hoạch.

Bộ trưởng cho rằng, theo quy định trước đây, chất lượng công trình chủ yếu do chủ đầu tư kiểm soát dẫn đến nhiều công trình chất lượng không cao; công tác quy hoạch còn chậm, hiệu quả thấp. Đó cũng là một trong những nhân tố gây lãng phí mà thực tế là nhiều công trình xây dựng rồi mới có quy hoạch dẫn đến tiền giải phóng mặt bằng còn lớn hơn tiền đầu tư xây dựng công trình.

Ngoài ra, theo Bộ trưởng, vấn đề kiểm soát chất lượng nhiều dự án còn chưa chặt chẽ, trong đó từ khâu khảo sát thiết kế đến thi công và nghiệm thu, bàn giao đưa công trình vào khai thác sử dụng đều có nhân tố gây thất thoát, giảm chất lượng công trình.

Một nguyên nhân nữa mà Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng nhấn mạnh là còn thiếu cơ chế để xã hội, người dân tham gia kiểm soát, phát hiện; chưa có chế tài mạnh xử lý sai phạm trong quá trình đầu tư xây dựng cơ bản. Cùng với đó là năng lực phẩm chất của một bộ phận cán bộ, chủ thể tham gia xây dựng có vấn đề.

 Quyết liệt thực hiện các giải pháp

Bộ Xây dựng là một trong những cơ quan quản lý đầu tư xây dựng, quản lý chung, Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng nhận trách nhiệm về tình trạng trên và có giải pháp từng bước khắc phục.

Theo đó, căn cứ vào nguyên nhân, Bộ sẽ phối hợp cùng các bộ ngành, địa phương để hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đầu tư xây dựng, với hướng tăng cường công tác quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng. Những cơ quan này phải tham gia thẩm tra chất lượng công trình truocws khi chủ đầu tư phê duyệt thực hiện.

Cùng với đó là tăng cường kiểm soát chủ đầu tư, năng lực nhà thầu, tư vấn giám sát chất lượng công trình để loại những nhà thầu yếu kém. Trên cơ sở đó có thể sẽ công bố danh sách nhà thầu để chủ đầu tư lựa chọn tốt nhất, từ đó góp phần đảm bảo chất lượng công trình.

Nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ, chủ thể tham gia quá trình xây dựng để chống thất thoát, lãng phí; Mở rộng cơ chế để xã hội, người dân tham gia giám sát phát hiện; Tăng cường kiểm tra, thanh tra, xử lý nghiêm những sai phạm.

Cơ bản kiểm soát được chất lượng công trình

Đánh giá về chất lượng các công trình xây dựng của Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Xây dựng khẳng định cơ bản kiểm soát được, chất lượng các công trình xây dựng ngày càng tốt hơn. Bộ trưởng cho biết, mặc dù vẫn còn những công trình không đảm bảo dẫn đến sự cố, gây thiệt hại nhưng chủ yếu xảy ra đối với công trình cấp 3 trở xuống, dân tự xây là chủ yếu. Công trình bằng vốn ngân sách, trọng điểm quốc gia ít có sự cố.

Về vấn đề nhiều dự án quy hoạch không đồng bộ, chưa đồng bộ, Bộ trưởng thừa nhận dường như diễn ra phổ biến. Để khắc phục, theo Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, cần phải từng bước vì cần nguồn vốn rất lớn trong khi thị trường bất động sản đang đóng băng, chủ đầu tư khó khăn. Với tư cách là người đứng đầu Bộ Xây dựng, Bộ trưởng đề nghị các địa phương đôn đốc chủ đầu tư thực hiện theo cam kết. Bộ sẽ kiểm tra, rà soát và tùy theo mức độ để cùng địa phương xử lý.