Không phải thầy giáo nào cũng thích nhận phong bì

1. Tôi có chị bạn làm hiệu trưởng một trường tiểu học ở quận Đống Đa, Hà Nội kể rằng, đầu năm học, phụ huynh lớp A nghe phong thanh cô N. dạy tốt nên đã đến gặp hiệu trưởng, bày tỏ nguyện vọng và để lại một phong bì khá dày.

Việc chiếc phong bì bị trả lại gây ra một phản ứng hoang mang lẫn không hài lòng của các phụ huynh trong lớp. Sau khi nhờ trung gian tác động, gây sức ép gián tiếp rồi trực tiếp vẫn không xong, ban phụ huynh dĩ nhiên nhấp nhổm không yên với nhiều lời ra tiếng vào về cô giáo mới.

Đến khi các con về nhà khoe được học cô giáo mới dạy hay lắm, phụ huynh mới thở phào.  

Ảnh minh hoạ

Cứ vào năm học mới, điệp khúc này lại diễn ra. Nào chọn trường, chọn lớp, chọn thầy cô, nào đóng quỹ, mua sắm đồ dùng giáo cụ… phụ huynh cứ gọi là tất bật. Bởi trong suy nghĩ của họ, thầy quan trọng lắm. Chất lượng, kết quả học tập của con mình mà không tốt là do thầy. Đạo đức con cái xuống cấp là tại thầy chứ đâu.

Giờ ngành giáo dục nhiều bê bối, thầy cô cũng người này người kia, không phải ai cũng giỏi, cũng tâm huyết với nghề. Phụ huynh “tất cả vì con em chúng ta” nên bất đắc dĩ phải can thiệp sâu sắc vào việc học hành của con em như vậy.

2. Giáo dục chạm tới điểm yếu của con người là con cái, vì thế khi có bất cứ chuyện gì liên quan đến thầy cô là có thể ngay lập tức thổi bùng lên ngọn lửa vốn cháy âm ỉ từ lâu.

Một phụ huynh vì nghĩ rằng con mình bị đối xử không công bằng chưa làm sáng tỏ sự việc, chị đã viết những lời bức xúc lên Facebook. Chỉ trong một tối, các phụ huynh khác có con học cùng lớp và bạn bè của chị đã trút vào đó hàng trăm cái bình luận không kém phần tâm trạng. Sáng hôm sau, khi con chị vô tình đọc được facebook của mẹ và chất vấn: Tại sao mẹ nói xấu cô giáo của con? Chứng kiến sự tổn thương của con, người mẹ bừng tỉnh và xấu hổ. Chị vội xoá hết bài viết và bình luận.

Còn nhớ vụ biến “canh gà Thọ Xương” thành món đặc sản (trong đó có sự góp sức của phụ huynh và truyền thông), một cô giáo trẻ tâm huyết với nghề nhưng mắc sai lầm vì sửa bài không hết đã không chịu nổi dư luận nặng nề mà phải rời bỏ công việc mình yêu thích.

Gần đây, dưới áp lực phải thực hiện nội qui mặc đồng phục của trường, một thầy giáo đã bị kỷ luật trong toàn ngành vì đã trót tịch thu và cắt dép của học sinh nghèo. Câu chuyện này chỉ là giọt nước tràn ly của dư luận đối với bệnh hình thức quá đáng của ngành giáo dục. Còn ngành giáo dục, để làm dịu dư luận, đã nhanh chóng kỷ luật thầy giáo chứ gốc rễ là căn bệnh quái ác kia thì lại không làm gì được.

Nhà giáo cũng là con người cũng mắc sai lầm như ai. Nhưng dư luận thì không sẵn sàng cảm thông cho những trường hợp này trong khi lỗi sâu xa lại từ cơ chế.

Câu chuyện thứ hai của cô hiệu trưởng làm tôi nhớ cuộc phỏng vấn Giáo sư Nguyễn Minh Thuyết mà tôi thực hiện cách đây chưa lâu. Bài phỏng vấn, có tên là “Đổi mới giáo dục phải bắt đầu từ người thày”, đã nhận được nhiều phản hồi của độc giả. Trăn trở có, bức xúc có, thậm chí có những phản hồi chỉ mang tính xả stress. Đọc là có thể nhận thấy ngay người phản hồi là ai. Thi thoảng trong đó có một vài cái là của nhà giáo bởi nó ngắn và buồn như một tiếng thở dài. Tôi đoán, chắc có nhiều nhà giáo tử tế đã đọc nhưng không trả lời vì họ quá hiểu dư luận đang áp đặt suy nghĩ gì về họ.

Có thực là phải bắt đầu từ người thầy, hay bắt đầu từ chính chúng ta?

Cô giáo trong câu chuyện cô hiệu trưởng kể đã âm thầm bằng tâm huyết, nỗ lực chuyên môn của mình để cảm hoá học sinh và phụ huynh. Nhưng thử hỏi, một ngày đẹp trời nếu cô giáo ấy biết được hàng trăm cái bình luận “chỉ trích” công khai trên mạng là dành cho mình một cách vô lí, liệu cô ấy có thể nở một nụ cười thật tươi trên bục giảng?

Còn những cô bé, cậu bé, chứng kiến người lớn trước mặt thì gửi “hoa khô” cho thầy cô, sau lưng thì nói xấu, chúng biết tin vào ai? Người lớn không “tôn sư trọng đạo” thì sao trẻ con lại phải kính thầy và ham học? Đạo đức học đường đi xuống đâu chỉ phải lỗi của người thầy!

3. “Trăm dâu đổ đầu tằm” có lẽ là thành ngữ thích hợp nhất với hoàn cảnh nhà giáo ở ta. Nhà giáo phải đáp ứng những tiêu chuẩn “thanh cao” mà xã hội mặc định trong khi phải chịu mức lương không đủ sống. Một mặt phải chịu sức ép của bệnh thành tích, phải chạy đua với thời gian để chuyển tải một khối lượng kiến thức nặng nề cho đúng chương trình với những lớp học mà sĩ số luôn là 50-60 em, mặt khác, giáo viên còn phải đứng trước thách thức lớn vì học sinh và phụ huynh giờ không như xưa.

Tôn sư trọng đạo là truyền thống tốt đẹp từ bao đời nay của dân tộc ta, là nền tảng đạo đức của xã hội văn minh. Tuy nhiên, truyền thống này đang bị những mặt trái của nền kinh tế thị trường khuynh đảo.

Trong bài phỏng vấn giáo sư Nguyễn Minh Thuyết, tôi có hỏi ông về bệnh thành tích và sự gian dối trong giáo dục. Giáo sư đã thẳng thắn nói rằng giáo dục đang phản ánh căn bệnh chung của cả nước…

4. Tuần qua có hai ngày trọng đại là Tết độc lập và ngày hội toàn dân đưa trẻ đến trường.

Tết độc lập là lúc chúng ta thẳng thắn nhìn lại những thành tựu và hạn chế để xác định hướng đi đúng đắn cho dân tộc. Có chạnh lòng không khi một số nước có cùng xuất phát điểm như chúng ta (thậm chí không bằng) giờ đã vươn lên, bỏ xa chúng ta một đoạn đường khá dài. Bác Hồ từng nói “Tuổi trẻ là mùa xuân của xã hội”. Liệu chúng ta đã đầu tư xứng đáng cho tương lai của đất nước?

Còn ngày khai trường, có còn là ngày hội không khi nó được tổ chức một cách hình thức để làm hài lòng người lớn. Trong khi trẻ em ngày càng ngại học thì những người giỏi chẳng còn mấy ai mặn mà với nghề nhà giáo, nghề mà sinh thời Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói đây là “nghề cao quý bậc nhất trong nghề cao quý”, là “nghề sáng tạo vào bậc nhất trong các nghề sáng tạo, vì nó sáng tạo ra những con người sáng tạo”.

Có lẽ mấu chốt của mọi câu chuyện trong đó có chấn hưng giáo dục là phải bắt đầu bằng việc chữa căn bệnh hình thức và gian dối. Hãy nói đi đôi với làm, đừng để câu nói “tất cả vì giáo dục” tiếp tục chỉ là một khẩu hiệu. Hãy biến giáo dục thực sự là quốc sách hàng đầu với những đầu tư hiệu quả mà trong đó thầy cô giáo - những kỹ sư tâm hồn phải sống được với nghề.

Bên cạnh đó, truyền thống tôn sư trọng đạo cần phải được thực sự đề cao. Nếu cả xã hội kính trọng người thầy, cùng góp sức vào sự nghiệp trồng người thì sẽ “không chỉ làm nên sự nghiệp của một con người mà còn là động lực làm nên lịch sử của cả một dân tộc” - như lời của Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng./.