Các nước lớn mâu thuẫn sâu sắc trong vấn đề giải trừ vũ khí hạt nhân

Cuộc họp có sự tham dự của các ngoại trưởng và Đại sứ tại Liên Hợp Quốc của 5 quốc gia thành viên thường trực Hội đồng Bảo an - là các quốc gia có vũ khí hạt nhân và 10 quốc gia thành viên không thường trực khác.

Phát biểu tại cuộc họp, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres bày tỏ sự lo ngại và nhấn mạnh rằng, thế giới hiện đang rơi vào cuộc khủng hoảng mạnh mẽ trước thực trạng trì trệ trong vấn đề giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân, nhiều nước đã “đầu tư vào các phương tiện chiến tranh vượt quá đầu tư vào hòa bình”… Điều này khiến tình hình địa chính trị trên toàn cầu trở nên phức tạp và bất ổn hơn, nhất là các mối đe dọa mới về sử dụng vũ khí hạt nhân, sự xuất hiện của các công nghệ mới, các lĩnh vực xung đột mới như trong không gian ảo và không gian vũ trụ.

Trong khi đó, bày tỏ mối lo ngại của Nhật Bản về kho dự trữ hạt nhân ngày càng tăng của một số quốc gia thành viên (nói rõ Trung Quốc, Triều Tiên, Nga), bên cạnh mục đích ngăn chặn các nước khác trở thành quốc gia hạt nhân, Ngoại trưởng Nhật Bản Yoko Kamikawa - người chủ trì hội nghị, cho rằng đây là những nước đang theo đuổi chiến lược “đi ngược lại mục tiêu của một thế giới không có vũ khí hạt nhân”, đi ngược lợi ích của cộng đồng quốc tế. Nhật Bản kêu gọi Liên Hợp Quốc đoàn kết, hợp tác với tinh thần cao nhằm cải thiện tính minh bạch của lực lượng hạt nhân, duy trì xu hướng cắt giảm vũ khí hạt nhân, đồng thời kêu gọi các quốc gia “cùng lên tiếng” để hướng tới đạt mục tiêu phi hạt nhân hóa.

“Sự chia rẽ trong cộng đồng quốc tế ngày càng sâu sắc và tình hình xung quanh vấn đề giải trừ vũ khí hạt nhân ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Chúng ta phải thúc đẩy đều đặn những nỗ lực thực tế và thiết thực hướng tới hiện thực hóa một “thế giới không có vũ khí hạt nhân”, Ngoại trưởng Nhật Bản Yoko Kamikaw nhấn mạnh.

Đồng quan điểm trên, Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc - bà Thomas Greenfield tiếp tục cáo buộc Nga đang theo đuổi các kế hoạch quân sự nhắm vào vệ tinh nhân tạo, vi phạm hiệp ước quốc tế về không gian vũ trụ; khẳng định sẽ hợp tác với Nhật Bản để đệ trình nghị quyết lên Hội đồng Bảo an nhằm kêu gọi Nga và các quốc gia thành viên khác không phát triển các loại vũ khí hạt nhân cũng như vũ khí hủy diệt hàng loạt khác ngoài không gian.

“Kể từ khi xảy ra xung đột tại Ukraine, Nga tiếp tục đưa ra các tuyên bố hạt nhân nguy hiểm và từ bỏ nghĩa vụ kiểm soát vũ khí hạt nhân một cách vô trách nhiệm. Trong khi đó, Trung Quốc đã tích lũy và đa dạng hóa kho vũ khí hạt nhân của mình một cách nhanh chóng và đầy mờ ám”, bà Greenfield nói.

Phản đối lại những cáo buộc này, Đại sứ Trung Quốc tại Liên Hợp Quốc Trương Quân (Zhang Jun), cho rằng: “Những tuyên bố của Mỹ là hoàn toàn vô căn cứ”, đồng thời lập luận Mỹ đang là quốc gia sở hữu nhiều vũ khí hạt nhân hơn, nên Mỹ cần thúc đẩy tiến trình giải trừ và không phổ biến vũ khí hạt nhân.

Trong khi đó, Phó đại diện thường trực thứ nhất của Nga tại Liên Hợp Quốc - ông Dmitry Polyansky đã phản bác tại quan điểm của các nước phương Tây, đồng thời bày tỏ lập trường cứng rắn của Nga trong giải quyết các vấn đề mang tính chiến lược.

“Các nước phương Tây đang không giấu giếm ý định đánh bại đất nước chúng tôi về mặt chiến lược. Điều này có thể dẫn đến một cuộc đối đầu”, ông Polyansky nói.

Có thể nhận thấy, Nhật Bản đang nỗ lực hiện thực hóa kế hoạch đầy tham vọng về một “thế giới không có vũ khí hạt nhân”, cũng như “Kế hoạch hành động Hiroshima”. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này điều kiện cần không chỉ là những tham vọng của Nhật Bản, mà còn cần sự thống nhất về quan điểm của tất cả các quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc, đặc biệt là những quốc gia có vũ khí hạt nhân.