Luật Đầu tư công sẽ chặn đầu tư dàn trải?

Sáng qua (23/9), dự án Luật Đầu tư công đã được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) xem xét trước khi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ sáu tới.

Lãng phí nhất hiện ở chủ trương đầu tư

Bày báo cáo thẩm tra của Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã cơ bản nhất trí với Tờ trình của Chính phủ về sự cần thiết ban hành Luật Ðầu tư công nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ, thống nhất; khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, phân tán, lãng phí, tình trạng thi công vượt quá vốn kế hoạch được giao, gây nợ đọng xây dựng cơ bản quá mức, gây áp lực đến cân đối ngân sách các cấp… Luật Đầu tư công sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư công theo đúng mục tiêu, định hướng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước...

Luật Đầu tư công được kỳ vọng sẽ là công cụ đắc lực chống tham nhũng, lãng phí trong đầu tư công (Ảnh: Tinnhanhchungkhoan)

Nhiều nội dung trong Dự án luật lần này đã bổ sung, làm rõ trách nhiệm cụ thể của người có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư nhằm góp phần giảm bớt thất thoát, lãng phí trong đầu tư công.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, Luật Đầu tư công sẽ tập trung quy định toàn bộ quá trình quản lý và sử dụng các nguồn vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước, công trái quốc gia, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ, tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước và các khoản vốn đầu tư khác có tính chất ngân sách nhà nước, các khoản vốn vay của ngân sách địa phương để đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng.

Riêng nguồn vốn đầu tư từ khu vực doanh nghiệp nhà nước, Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho biết, không đưa vào phạm vi điều chỉnh của Luật này, dự kiến sẽ quy định tại Luật Quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh.

"Việc thông qua Luật Đầu tư công lúc này vô cùng quan trọng, nếu không thì bó tay với đầu tư dàn trải, lãng phí"- Bộ trưởng Vinh nhấn mạnh.

Một trong các nội dung mới được Bộ trưởng Vinh nhấn mạnh là dự án luật quy định chỉ được phê duyệt chương trình, dự án khi đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt chủ trương đầu tư, xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn.

 Bởi, lãng phí nhất hiện nay, theo Bộ trưởng Vinh là nằm ở chủ trương đầu tư. "Thủ tướng cũng bức xúc nói tại sao đường miền núi mà lại làm to như vậy, rộng 60-70 m, ai quyết định đầu tư? Rồi công trình khổng lồ mấy chục nghìn tỉ đồng quyết cái xong ngay, đến lúc không có tiền mà vẫn cứ phải lao theo"- Bộ trưởng Vinh cho biết.

Vì thiếu chế tài xử lý trách nhiệm, nên theo Bộ trưởng Vinh, các Chủ tịch tỉnh cứ ký tràn lan rồi đi xin tiền Trung ương. Nhưng với Luật này thì ai quyết chủ trương sai, sẽ phải chịu trách nhiệm.

Cần tránh điều chỉnh giá thầu

Nhiều ý kiến cho rằng, Luật Đầu tư công liên quan đến một loạt luật khác như Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, và nhiều văn bản dưới luật khác... Do vậy, UBTVQH đề nghị cơ quan soạn thảo rà soát, đối chiếu với các luật hiện hành cũng như các luật dự kiến sửa đổi để đảm bảo tính chặt chẽ, toàn diện của hệ thống pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng, cần làm rõ Luật Đầu tư công có điểm nào khác với Luật Ngân sách, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu và đặc biệt là Luật Quản lý sử dụng vốn của Nhà nước. Phạm vi điều chỉnh của Luật cần xác định rõ hơn những gì còn chồng chéo.

Một vấn đề rất quan trọng nữa là đấu thầu, trúng thầu, giá thanh toán, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, cần quy định cụ thể vấn đề này để tránh câu chuyện điều chỉnh giá triền miên, chỉ điều chỉnh giá thanh toán trong trường hợp bất khả kháng.

Theo Chủ tịch Quốc hội, nếu Luật không giải quyết được vấn đề này sẽ không đảm bảo chất lượng, không có cách gì để phòng chống tham nhũng, lãng phí. Luật phải buộc chặt, quyết định đầu tư không trúng, ai là người chịu trách nhiệm và có quy định về ghi vốn trái phiếu, bởi đây cũng là một nguồn đầu tư công.

Bởi, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng dẫn ra rằng lâu nay, "trúng thầu trăm tỷ, nhưng thanh toán vài trăm tỷ là chuyện bình thường". Bởi vậy, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu luật này phải siết lại, trúng thầu bao nhiêu trả bấy nhiêu, chứ không thể hễ tăng lương hay lạm phát là lại điều chỉnh.

Còn Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho biết, về cơ bản, Luật Đầu tư công không có vướng mắc gì lớn so với các Luật hiện hành. Về vấn đề đầu thầu, Bộ đang nghiên cứu hướng đấu thầu trọn gói để hạn chế rủi ro, trong trường hợp cụ thể, nếu có sự tác động quá lớn, các dự án mới được chuyển sang hình thức khác là không trọn gói./.