Cơ chế đấu thầu mới - cơ hội mới cho nhà thầu Việt Nam

Với nhiều điểm mới nổi bật, Nghị định số 63 do Chính phủ ban hành, quy định chi tiết một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu vừa có hiệu lực từ giữa tháng 8 này được kỳ vọng là cú hích lớn, tạo một bước tiến thực sự có ý nghĩa trong công tác lựa chọn nhà thầu; đồng thời, mở ra cơ hội lớn để các nhà thầu "nội" vươn lên. Phóng viên VOV có cuộc trao đổi với ông Lê Văn Tăng, Cục trưởng Cục Quản lí đấu thầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư xung quanh vấn đề này.

PV: Thưa ông, một trong những điểm mới quan trọng của Nghị định số 63 năm 2014 quy định về lựa chọn nhà thầu là đã đưa ra những giải pháp để loại bỏ các nhà thầu năng lực yếu nhưng cố tình bỏ thầu giá thấp để trúng thầu. Xin ông cho biết cụ thể về phương pháp đấu thầu mới này?

Ông Lê Văn Tăng

Ông Lê Văn Tăng: Để hạn chế nhà thầu năng lực yếu nhưng bỏ giá thấp trúng thầu, Luật Đấu thầu lần này cho áp dụng phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ đối với đấu thầu mua sắm hàng hóa và xây lắp, có nghĩa là khi các nhà thầu nộp hồ sơ dự thầu thì nộp vào hai túi riêng biệt. Một túi kĩ thuật bao gồm kinh nghiệm, năng lực, chất lượng, tiến độ. Túi thứ hai về tài chính bao gồm giá dự thầu.

Khi mở thầu lần thứ nhất, chỉ mở túi kĩ thuật để chấm sòng phẳng, không biết nhà thầu đã bỏ tài chính là bao nhiêu. Chỉ nhà thầu nào đạt yêu cầu về mặt kĩ thuật, năng lực, kinh nghiệm, tài chính thì lúc đó mới bóc túi tài chính của những nhà thầu đó để kết hợp với nhau. Nhà thầu nào không đạt về mặt kĩ thuật thì không bóc túi tài chính.

Sau khi những nhà thầu đạt được yêu cầu về tài chính, sẽ tiếp thêm một bước nữa là đánh giá hồ sơ dự thầu về mặt tài chính theo phương thức "giá đánh giá", có nghĩa xem xét giá gói thầu không phải chỉ khi chào bán ban đầu mà xem xét cho cả vòng đời của dự án. Với cách làm như vậy, những nhà thầu yếu kém, chào giá thấp không có cơ hội thắng thầu. 

PV: Các nhà thầu Việt Nam vẫn thường thua ngay trên sân nhà do không cạnh tranh được về giá với nhà thầu ngoại. Vậy các quy định pháp luật mới về đấu thầu có hạn chế được tình trạng này không, thưa ông?

Ông Lê Văn Tăng: Luật Đấu thầu 2013 tạo điều kiện cho nhà thầu Việt Nam có cơ hội vươn lên. Cụ thể, khi đấu thầu quốc tế thì nhà thầu trong nước, nhà thầu xây lắp và nhà thầu tư vấn được ưu đãi, hoặc là được cộng thêm điểm, hoặc là các nhà thầu nước ngoài phải cộng thêm giá khi so sánh. Đây là cơ hội "vàng" để nhà thầu Việt Nam vươn lên. Với hàng hóa trong nước, Luật Đấu thầu quy định rõ hàng hóa trong nước được ưu đãi hơn so với hàng hóa nước ngoài. Đặc biệt, đối với những gói thầu xây lắp, đơn giản, có giá gói thầu dưới 5 tỉ đồng thì dành riêng cho nhà thầu có quy mô nhỏ và siêu nhỏ được thực hiện.

PV: Xin ông cho biết những điểm yếu của nhà thầu trong nước với nhà thầu nước ngoài? Theo ông, các nhà thầu Việt Nam cần phải làm gì để nắm bắt cơ hội từ cơ chế đấu thầu mới này?

Ông Lê Văn Tăng: Nhà thầu nội so với nhà thầu "ngoại" có một số điểm yếu. Thứ nhất là năng lực tài chính kém hơn. Thứ hai là quá trình tham dự thầu không chuyên nghiệp. Các nhà thầu "ngoại" chuyên nghiệp hơn, năng lực tài chính của họ bài bản hơn và cách tham dự thầu của họ cũng tốt hơn.

Trong khi đó, nhà thầu nội năng lực tài chính yếu, nhỏ, tính chuyên nghiệp cũng kém hơn. Đội ngũ chuẩn bị hồ sơ thầu của nhà thầu nước ngoài tổ chức rất bài bản. Còn nhà thầu nội hay vấp phải những sai sót không đáng có. Với gói thầu quốc tế, năng lực ngoại ngữ của nhà thầu trong nước kém nên quá trình chuẩn bị hồ sơ thầu cũng lúng túng.

Cuối năm nay, chúng ta kí Hiệp định đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), đồng thời, chúng ta cũng kí Hiệp định thương mại tự do với Liên minh châu Âu, như vậy thị trường sẽ mở cửa rất rộng. Các nhà thầu của 28 nước châu Âu và 12 nước thuộc TPP hoàn toàn có thể tham gia dự thầu các gói thầu của Việt Nam.

Ngược lại, các nhà thầu Việt Nam cũng được tham gia gói thầu của các nước đó. Các nhà thầu Việt Nam phải tăng cường kiến thức về đấu thầu, về quản trị doanh nghiệp, vốn, kĩ thuật, biện pháp thi công, chất lượng thi công và ý thức thực hiện chất lượng các công trình thì chúng ta mới có cơ hội vươn lên được. Ưu đãi là để nhà thầu vươn lên, nếu không nỗ lực, sau một thời gian ngắn mà hết ưu đãi thì chúng ta vẫn lại yếu kém.

PV: Xin cảm ơn ông!./.