Phục chế và số hóa để bảo tồn di sản điện ảnh

Ngày 22/6, Hội thảo Lưu trữ, bảo quản, số hóa, phục chế phim trong thời kỳ cách mạng công nghiệp lần thứ 4, do Viện Phim Việt Nam tổ chức đã diễn ra tại Hà Nội. 

Tại buổi hội thảo, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp (Ơ kìa Hà Nội film production) đã nhắc đến bộ phim Thị trấn Gilsotteum của đạo diễn Im Kwon-taek. Được sản xuất vào năm 1986, nhưng suốt thời gian dài sau đó, bộ phim có ý nghĩa với lịch sử điện ảnhHàn Quốc này đã không đến được với công chúng mãi cho đến năm 2017, khi phim được phục chế từ phim âm bản 35 mm sang bản kỹ thuật số. Công việc phục chế bộ phim là dự án của Kho lưu trữ phim Hàn Quốc (Korean film archive).

Trong khi đó, đạo diễn Thái Thúc Hoàng Điệp đã tự hoàn thành công việc phục chế bộ phim Tuổi dại sản xuất vào năm 1974 từ phim 35 mm gốc sang bản kỹ thuật số bằng số tiền ít ỏi của ông. Nhờ sự bền bỉ của đạo diễn, sau nhiều năm nằm im trong kho lưu trữ tại Hồng Kông, năm 2021, bộ phim với những câu chuyện tình của giới trẻ Sài Gòn đã đến được với khán giả qua kênh YouTube. 

Nhiều ý kiến trong hội thảo đều đồng quan điểm: phim/điện ảnh là di sản văn hóa cần được bảo tồn. “Phim nhựa 35 mm chính là định dạng rực rỡ nhất nhưng cũng mong manh nhất”, đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nói và cho rằng: “Phim đang “chết” đi và “chết” nhanh hơn chúng ta tưởng”. Theo chị, một cái chết vật lý của những cuốn phim chắc chắn sẽ kéo theo những cái chết - sự biến mất của tinh thần và trí tuệ con người.

Theo ông Nguyễn Xuân Dư, Phó viện trưởng Viện Phim Việt Nam, tại Việt Nam, trong khi các lĩnh vực sản xuất, phát hành, chiếu bóng của ngành điện ảnh đều đã chuyển đổi sang kỹ thuật số thì các đơn vị lưu trữ phim mới đang ở những giai đoạn đầu tiên của quá trình số hóa, phục chế tư liệu. Nhìn nhận về khó khăn trong hoạt động lưu trữ, bảo quản phim ở Viện Phim Việt Nam, bà Đinh Thị Thúy Chinh, Phó trưởng phòng Bảo quản (Viện Phim Việt Nam), cho hay một trong những vấn đề là trang thiết bị, máy móc dùng cho tu sửa, phục hồi phim nhựa còn bị hạn chế; bên cạnh đó, nhân lực làm công việc phục chế với phim nhựa phải có tay nghề tốt và phải được đào tạo thường xuyên qua các trường dạy nghề, lớp chuyên ngành. 

Đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp nhìn nhận Viện Phim Việt Nam từ lâu đã làm công việc bảo tồn di sản điện ảnh hay phục chế phim. Tuy nhiên, công việc này không phải là “đường đua cự ly ngắn” nên cần có sự tiếp sức của những đơn vị khác. Hiện tại, Ơ kìa Hà Nội film production đang xây dựng dự án Bảo tồn di sản điện ảnh thông qua phục chế và số hóa 4k từ phim 35 mm bản gốc. 

Theo dự án này, Viện Phim Việt Nam là nơi phối hợp cung cấp bản phim, chuyên gia, cung cấp thiết bị, xây dựng quy trình, tham gia hoàn thiện bản phim số hóa, thực hiện lưu trữ. Còn Ơ kìa Hà Nội film production là đơn vị đánh giá, lập danh sách phim, mời chuyên gia cho các công đoạn scan phim, phục chế, số hóa, tổ chức phát hành bao gồm chiếu cho công chúng trong nước và tham gia các liên hoan phim quốc tế./.