Nghi thức “cột tay” của người Khmer

VOV.VN - Nghi thức “cột tay” là một trong những phong tục độc đáo, không chỉ diễn ra trong cuộc sống thường nhật mà xuất hiện ở hầu hết các nghi lễ của người Khmer.         

Với khoảng 1,3 triệu người, bà con Khmer sinh sống tập trung chủ yếu ở một số tỉnh khu vực ĐBSCL, giao lưu, sinh hoạt đan xen với các dân tộc Kinh, Hoa, Chăm. Tuy nhiên, đồng bào vẫn giữ được bản sắc văn hóa đặc trưng của dân tộc mình thông qua các phong tục, tập quán, nghi thức, lễ hội… Trong đó, nghi thức “cột tay” là một trong những phong tục độc đáo, không chỉ diễn ra trong cuộc sống thường nhật mà xuất hiện ở hầu hết các nghi lễ của người Khmer.         

Không biết xuất hiện từ khi nào, nhưng nghi thức “cột tay” đã quá đỗi quen thuộc với người Khmer. Trong sinh hoạt hàng ngày, khi muốn cầu chúc điều tốt lành cho ai, họ thường lấy sợi chỉ cột vào cổ tay người đó rồi mới chúc. Theo ông Huỳnh Suông ở ấp Bà Côi, xã Đôn Châu, huyện Duyên Hải, tỉnh Trà Vinh, sợi chỉ vốn là một vật dụng bình thường nhưng trong văn hóa Khmer lại mang nhiều ý nghĩa, ẩn chứa cả niềm tin, sự may mắn, lời răn dạy của các thế hệ người Khmer để cùng hướng đến ấm no, hạnh phúc, bình an, viên mãn trong cuộc sống. Điều quan trọng là chỉ có các nhà sư, người cha và người lớn tuổi mới có thể cột tay cho người trẻ, vì thế người trẻ không thể cột tay cho người lớn tuổi được.

"Cột chỉ tay là một trong những phong tục của đồng bào Khmer chúng tôi, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Việc cột chỉ tay cho đôi vợ chồng mới cưới, cột chỉ tay cho gia chủ khi xây nhà mới hoặc mỗi nghi lễ cột chỉ tay khác thì mục đích của nó là muốn khẳng định điều “mới mẻ”. Còn về sử dụng cột chỉ tay màu đỏ hay màu trắng là tùy thuộc vào quan niệm và tín ngưỡng của bà con từng địa phương", ông Huỳnh Suông cho biết.

Còn anh À Cha Sơn Rết ở ấp Phù Ly 1, xã Đông Bình, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long cho biết, vốn mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, tục cột tay gắn liền với cuộc sống đời thường của người Khmer. Dù là chuyện vui hay chuyện buồn, từng nghi lễ, người Khmer đều thực hiện nghi thức cột tay.

Cụ thể, như mừng một đứa bé mới chào đời, đám đầy tháng hay đám thôi nôi, đứa bé sẽ được những người lớn sử dụng sợi chỉ cột vào cổ tay, vừa cột vừa khấn nguyện, cầu chúc điều tốt lành cho đứa bé. Chiếc vòng chỉ này như chiếc vòng hộ mệnh để cho đứa bé có thể tránh được những điều xấu và lớn lên khỏe mạnh.

Theo truyền thống của đồng bào Khmer, đứa trẻ sinh ra tròn một tháng hoặc thôi nôi cũng thực hiện nghi thức cột chỉ tay, sợi chỉ này cột tay với mong muốn cho trẻ mau ăn chóng lớn, tránh những điều xấu, ngủ hay giật mình khóc… Bên cạnh đó, khi gia đình có việc vui như mua xe mới thì bà con cũng thực hiện nghi thức cột chỉ tay mong cho mọi thứ đều an lành, đàn ông thì cột chỉ tay trái, còn phụ nữ thì cột chỉ tay phải", Sơn Rết kể.

Hay như trong lễ cưới của người Khmer, nghi thức cột tay được thực hiện rất trang trọng. Trong không khí tưng bừng, vui nhộn, cha mẹ hai bên tiến hành cột tay cho đôi trẻ với ý nghĩa chúc phúc và cầu mong cho may mắn, hạnh phúc đến với vợ chồng mới. Sau đó, họ hàng hai bên cũng đến cột tay chúc mừng cùng với những món quà, hay tiền và không quên những lời chúc trăm năm hạnh phúc, con cháu đầy đàn. Lúc này, chỉ cột tay là biểu tượng cho sự gắn kết đôi vợ chồng, với hy vọng họ sẽ sống hạnh phúc bên nhau đến răng long đầu bạc…

Anh À cha Thạch Khen ở ấp Đại Mông, xã Phú Cần, huyện Tiểu Cần, tỉnh Trà Vinh cho biết thêm: "Thông thường, nghi thức cột chỉ tay cho cô dâu chú rể cần phải có cả 2 loại chỉ màu trắng và màu đỏ hòa quyện vào nhau, hai màu này tượng trưng cho tình yêu trong sáng và ý chí quyết tâm xây dựng gia đình hạnh phúc của đôi vợ chồng mới".

Ngày nay, khi xã hội phát triển, cùng với trình độ, nhận thức của bà con Khmer cũng được nâng lên, nên những khi đau ốm, bà con cũng đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, điều trị và tiếp cận với nền y học hiện đại. Tuy nhiên, theo tín ngưỡng tâm linh của người Khmer, bên cạnh việc đi bệnh viện, bà con vẫn đến chùa hay thỉnh các sư về nhà để tụng kinh cầu an, xối nước và cột tay cho mình. Khi đó, “chiếc vòng chỉ” không những như một vị thần hộ mệnh, mà còn như liệu pháp tinh thần làm cho người bệnh nhẹ nhàng hơn vì họ tin rằng họ sẽ mau chóng khỏi bệnh.

Trong nghi thức cột tay của người Khmer, sợi chỉ đã trở thành một biểu tượng thiêng liêng có giá trị tinh thần rất lớn đối với tín ngưỡng của bà con, nó không chỉ xuất hiện trong những nghi lễ mang tính chất vui vẻ, mà còn được thực hiện trong những thời điểm bà con gặp phải những chuyện không may. Vì bà con tin rằng, “chiếc vòng chỉ” đó sẽ mang lại sự may mắn, bình an, hạnh phúc… cho bản thân và gia đình mình. Đây được xem là một nét văn hóa đặc sắc của đồng bào Khmer, góp phần tô đậm thêm nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc./.

Mời quý độc giả theo dõi VOV.VN trên

Tin liên quan

Sóc Trăng tuyên truyền bầu cử bằng tiếng phổ thông và tiếng Khmer
Sóc Trăng tuyên truyền bầu cử bằng tiếng phổ thông và tiếng Khmer

VOV.VN - Nhờ sử việc tuyên truyền bằng 2 thứ tiếng đa số bà con vùng đồng bào dân tộc Khmer đã nắm được nội dung và tinh thần chuẩn bị cho sự kiện ngày 23/5 tới.

Sóc Trăng tuyên truyền bầu cử bằng tiếng phổ thông và tiếng Khmer

Sóc Trăng tuyên truyền bầu cử bằng tiếng phổ thông và tiếng Khmer

VOV.VN - Nhờ sử việc tuyên truyền bằng 2 thứ tiếng đa số bà con vùng đồng bào dân tộc Khmer đã nắm được nội dung và tinh thần chuẩn bị cho sự kiện ngày 23/5 tới.

Bảo tồn giá trị lịch sử chùa Nam Tông Khmer
Bảo tồn giá trị lịch sử chùa Nam Tông Khmer

VOV.VN - Trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, nhiều ngôi chùa Nam Tông Khmer trong tỉnh Sóc Trăng đã trở thành nơi đùm bọc, nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng.

Bảo tồn giá trị lịch sử chùa Nam Tông Khmer

Bảo tồn giá trị lịch sử chùa Nam Tông Khmer

VOV.VN - Trong các cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, nhiều ngôi chùa Nam Tông Khmer trong tỉnh Sóc Trăng đã trở thành nơi đùm bọc, nuôi giấu cán bộ hoạt động cách mạng.

Đồng bào Khmer Vĩnh Long đón Tết Chôl Chnăm Thmây trong niềm vui mới
Đồng bào Khmer Vĩnh Long đón Tết Chôl Chnăm Thmây trong niềm vui mới

VOV.VN - Nhân dịp Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay, các ngành, các cấp tỉnh Vĩnh Long tổ chức nhiều hoạt động chăm lo Tết, tạo không khí đầm ấm vui tươi cho đồng bào Khmer trong những ngày đầu năm mới này.

Đồng bào Khmer Vĩnh Long đón Tết Chôl Chnăm Thmây trong niềm vui mới

Đồng bào Khmer Vĩnh Long đón Tết Chôl Chnăm Thmây trong niềm vui mới

VOV.VN - Nhân dịp Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay, các ngành, các cấp tỉnh Vĩnh Long tổ chức nhiều hoạt động chăm lo Tết, tạo không khí đầm ấm vui tươi cho đồng bào Khmer trong những ngày đầu năm mới này.