Quân đội Israel đã huy động 300.000 quân dự bị để bổ sung vào đội quân thường trực 170.000 người và tập trung lực lượng này gần biên giới với Dải Gaza, chuẩn bị sẵn sàng cho chiến dịch trên bộ nhằm xóa sổ các chiến binh Hamas – lực lượng đã tấn công vào Israel hôm 7/10

Nếu Israel thực hiện chiến dịch trên bộ vào Gaza, họ sẽ phải đối mặt với một đối thủ được trang bị vũ khí đa dạng, phải chiến đấu trên một trên chiến trường phức tạp với địa hình đô thị cùng trong các đường hầm chằng chịt như mê cung dưới lòng đất. 

Với sức mạnh quân sự của mình, Israel cuối cùng có thể đạt được mục tiêu nhưng cái giá phải trả sẽ rất lớn đối với chính quân đội của họ cũng như dân thường Palestine bị kẹt giữa hai bên trong cuộc giao tranh.

Trong khoảng 2 tuần qua, Israel liên tiếp không kích Dải Gaza, thả hàng nghìn quả bom xuống các mục tiêu tại đây. Mục đích của Israel là làm suy yếu khả năng của các chiến binh Hamas trong việc bảo vệ Dải Gaza khi quân đội và xe tăng Israel tiến vào. Nhưng trong giai đoạn tiếp theo, lực lượng Israel sẽ phải đối mặt với kiểu chiến trường “đáng sợ” là địa hình đô thị tại Gaza.

Địa hình đô thị thường đòi hỏi chiến đấu cận chiến. Điều đó sẽ làm giảm lợi thế của bên có công nghệ tiên tiến hơn, bù đắp cho Hamas một phần lợi thế đáng kể trước sức mạnh quân sự của Israel.

Các cuộc xung đột trong vài năm qua cho thấy, lực lượng cố thủ tại các đô thị thường bị đánh bại và các thành phố bị đối phương kiểm soát. Tuy nhiên bên tấn công cũng sẽ gặp nhiều khó khăn và chịu tổn thất không nhỏ.

Israel đã tiến hành 4 chiến dịch chống lại Hamas kể từ khi lực lượng này kiểm soát Dải Gaza năm 2007, nhưng binh lính Israel đã không chiến đấu bên trong Thành phố Gaza kể từ năm 2009. Kể cả khi đó, họ cũng chỉ chiến đấu ở vùng rìa. Năm 2014, hầu hết lực lượng Israel chỉ di chuyển vào Gaza khoảng vài trăm mét và trong 7 tuần, quân đội Israel đã mất 67 binh sĩ.

Một cựu chỉ huy đại đội Israel từng tham gia chiến dịch ở Gaza năm 2014 cho biết: “Israel có nhiều kinh nghiệm tác chiến đô thị, nhưng quy mô ở Gaza lớn hơn nhiều so với mức độ sẵn sàng của họ. Điều quan trọng nhất là phải đi từng nhà. Một khi tiến vào khu vực đô thị, mọi lợi thế của lực lượng lớn sẽ bị giảm đi”.

Mặt khác, phá hủy các tòa nhà, như Israel đã và đang làm trong các cuộc không kích hiện nay, có thể loại bỏ một số trung tâm chỉ huy và kiểm soát của đối phương. Điều này sẽ gây phức tạp cho Hamas trong việc phòng thủ nhưng cũng tạo ra những đống đổ nát có thể cản trở một chiến dịch trên bộ của chính Israel.

Các đống đổ nát từng là vấn đề đối với bên tấn công trong các cuộc giao tranh đô thị trước đây, bao gồm cả cuộc vây hãm Stalingrad của Đức Quốc xã trong Thế chiến thứ hai. Máy bay ném bom của Đức đã phá hủy phần lớn thành phố nhằm tiêu diệt lực lượng Liên Xô. Hậu quả là sự tàn phá đó đã giúp quân đội Liên Xô có nhiều nơi ẩn náu hơn và cản trở việc quân Đức sử dụng xe tăng trong trận chiến kéo dài mà Đức đã thua.

Nếu như tác chiến đô thị bị thách thức do tầm nhìn hạn chế, phải giao tranh cận chiến và tín hiệu liên lạc kém do các tòa nhà cao tầng, tác chiến trong các đường hầm khó khăn hơn rất nhiều.

Các đường hầm ở Gaza ban đầu được sử dụng chủ yếu cho hoạt động buôn lậu. Từ khi kiểm soát dải đất này, Hamas đã mở rộng hệ thống đường hầm để vận chuyển người và hàng hóa, cất giữ và vận chuyển vũ khí, đạn dược, đặt các trung tâm chỉ huy nhằm tránh xa sự giám sát bằng máy bay của Lực lượng phòng vệ Israel.

Thông thường, Israel sử dụng radar và các hệ thống giám sát để phát hiện đường hầm, nhưng hiệu quả tương đối hạn chế vì các đường hầm này sâu tới hàng chục mét dưới mặt đất.

Ngay cả khi tìm thấy được một đường hầm, việc phá hủy nó lại là một vấn đề khác. Theo tổ chức RAND Corporation, lực lượng phòng vệ trên không Israel đã cố gắng thả bom dọc theo tuyến đường hầm nhưng một số quả không phát nổ ở độ sâu phù hợp.

Bên cạnh đó, môi trường dưới lòng đất cũng không giống trên mặt đất. Dưới lòng đất lạnh hơn, thiếu ánh sáng, địa hình phức tạp..., đòi hỏi binh sĩ phải được huấn luyện chuyên nghiệp và có thời gian dài làm quen mới có thể hoạt động hiệu quả.

Trong bối cảnh nhiều con tin được cho là đang bị Hamas giam giữ dưới các đường hầm, việc tấn công nhóm chiến binh này và phá hủy đường hầm mà không làm hại đến con tin cũng là một nhiệm vụ khó khăn.

Joel Rayburn, Đại tá nghỉ hưu của Lục quân Mỹ, cựu cố vấn tình báo chiến lược của Bộ Tư lệnh Trung tâm Mỹ, từng là Đặc phái viên của Mỹ tại Syria giai đoạn 2018-2021, cho biết ông không nghi ngờ việc Israel có thể đạt được mục tiêu ở Gaza.

“Kết cục có thể dự báo trước được. Hamas sẽ bị đánh bại về mặt chiến thuật ở Gaza, họ không thể bảo vệ Gaza một cách bền vững. Về mặt quân sự, Gaza giống như một hòn đảo. Không có sự phòng thủ hiệu quả ở Gaza vì Hamas không có cách nào để tự tiếp tế và lực lượng này không có hậu phương để hỗ trợ các hoạt động tiền tuyến”, ông Rayburn nói.

Dù vậy, các cuộc chiến trong đô thị diễn ra rất chậm, kéo dài và tốn kém. Theo ông Rob Lee, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, không có cách nào dễ dàng để đẩy nhanh một chiến dịch như vậy.

“Khi đối đầu với một lượng lượng đang bảo vệ địa hình đô thị, đặc biệt là khi đối phương đã có thời gian chuẩn bị phòng thủ khá tốt lại không dễ dàng bỏ cuộc, bên tấn công sẽ cần có thời gian”, ông Rob Lee nói.

Thời gian lại là điều mà Israel có thể sẽ không có, khi sự quan tâm của quốc tế đối với Gaza đang gây ra áp lực chính trị yêu cầu họ ngừng bắn, trong khi việc huy động hơn 300.000 quân dự bị cũng gây thiệt hại cho nền kinh tế.

Ông Michael Knights, chuyên gia tại Viện Washington về Chính sách Cận Đông, cho biết nghịch lý quân sự ở đây là Israel buộc phải hành động càng nhanh thì càng phải sử dụng vũ lực nhiều hơn và điều đó sẽ làm tăng thương vong dân sự cũng như thiệt hại cho cơ sở hạ tầng của Gaza.

Israel đã yêu cầu 1,1 triệu người Palestine rời khỏi khu vực phía Bắc Dải Gaza, bao gồm cả Thành phố Gaza, và di chuyển về phía Nam. Điều này là được cho là nhằm tạo ra một môi trường chiến đấu không có dân thường.

Tuy nhiên, một bộ phận không nhỏ người Palestine ở phía bắc Dải Gaza vẫn kiên quyết bám trụ nhà cửa. Họ không muốn từ bỏ nơi ở bao năm của mình và cũng cho rằng việc di tản giữa các đợt không kích hiện tại của Israel rất nguy hiểm.

Nếu Israel tiến hành chiến dịch trên bộ ở Gaza, điều đó có thể gây hậu quả nhân đạo rất thảm khốc.

Tác giả: Hoàng Phạm - Trình bày: Kiều Anh