Mỹ lần đầu trong gần 2 năm nới lỏng trừng phạt với Iran

Việc nới lỏng trừng phạt Iran lần đầu tiên trong gần 2 năm qua được xem là nỗ lực của Mỹ nhằm tạo động lực cho các cuộc đàm phán hạt nhân dự kiến trong ngày 12/6 tại Vienna, Áo.

Bộ Tài chính Mỹ vừa quyết định dỡ bỏ trừng phạt đối với các cựu quan chức cấp cao của Công ty dầu mỏ quốc gia Iran và một số công ty liên quan đến vận chuyển và kinh doanh các sản phẩm hóa dầu. Chính quyền Mỹ mô tả đây là một quyết định hành chính thông thường và những quan chức Iran bị xóa khỏi danh sách đen của Mỹ đều không còn giữ chức vụ trong các thực thể bị trừng phạt. 

Ngoại trưởng Antony Blinken đồng thời nhấn mạnh, Mỹ sẽ tiếp tục duy trì sức ép cho đến khi Iran thay đổi hành vi: “Ngay cả trong trường hợp Iran quay trở lại tuân thủ Kế hoạch hành động chung toàn diện, hàng trăm biện pháp trừng phạt sẽ vẫn được duy trì, bao gồm cả các biện pháp trừng phạt được thông qua dưới thời chính quyền Tổng thống Donald Trump. Chúng tôi sẽ tiếp tục duy trì trừng phạt cho đến khi nước này thay đổi hành vi”.

Tuy nhiên, những quan chức quen thuộc với tiến trình đàm phán đang diễn ra tại Vienna về tương lai thỏa thuận hạt nhân năm 2015 cho biết, chính quyền Tổng thống Joe Biden đang xem xét cách Mỹ có thể tạo động lực cho các cuộc đàm phán.

Quyết định đưa ra trong bối cảnh các nhà đàm phán Mỹ, Iran, châu Âu và Trung Quốc dự kiến trong ngày hôm nay sẽ bắt đầu vòng đàm phán thứ 6 tại Vienna nhằm khôi phục thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Và theo các quan chức Mỹ và châu Âu, vẫn còn tồn tại những khác biệt đáng kể giữa Mỹ và Iran về cách thức khôi phục thỏa thuận hạt nhân, bao gồm cả mức độ của bất kỳ biện pháp trừng phạt tiềm năng nào.

Được ký vào năm 2015, thỏa thuận hạt nhân Iran hay tên gọi đầy đủ là “Kế hoạch hành động chung toàn diện” đã dỡ bỏ các lệnh trừng phạt kinh tế quốc tế đối với Iran để đổi lấy những ràng buộc tạm thời đối với chương trình hạt nhân nước này. Vào năm 2018, Tổng thống Trump đã rút Mỹ ra khỏi văn kiện và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt hà khắc chống Iran, với lý do đây là thỏa thuận một chiều và cung cấp cho Iran một sự đảm bảo nhất định để phát triển chương trình hạt nhân quân sự và các hành vi gây bất ổn khu vực. 

Chuyên gia phân tích chính trị Iran Fuad Izadi nhận định, dù chính quyền Tổng thống Joe Biden đã cho thấy sẵn sàng trở lại thỏa thuận hạt nhân, song việc khôi phục lòng tin giữa hai bên là không hề dễ dàng: "Thật không dễ dàng để khôi phục lòng tin giữa Mỹ và Iran. Đối với Iran, việc người Mỹ muốn duy trì các lệnh trừng phạt là để gây áp lực lên Iran và để nhận được nhiều hơn nữa ở thỏa thuận hạt nhân. Theo Iran, việc Mỹ muốn một thỏa thuận lâu dài hơn và mạnh mẽ hơn có nghĩa là họ muốn thay đổi một số điều khoản và muốn vượt ra ngoài thỏa thuận hạt nhân”.

Dù các lệnh trừng phạt vừa được dỡ bỏ chỉ là một phần rất nhỏ trong số các lệnh trừng phạt đối với Iran và chắc chắn cũng sẽ không mang lại bất kỳ tác động rõ nét nào về kinh tế hay tài chính và dù những khác biệt đáng kể vẫn tồn tại, song một bước đi như thế của Mỹ lại là khá hiếm hoi trong những năm gần đây. Lần dỡ bỏ gần đây nhất là vào tháng 1/2020. Vì thế, nhiều chuyên gia cho rằng, quyết định dỡ bỏ một số trừng phạt của Mỹ là một tín hiệu cho thấy chính quyền Tổng thống Joe Biden không chỉ sẵn sàng hành động mà còn có khả năng hành chính và pháp lý để làm điều đó./.