Vào ngày này cách đây 30 năm, 1 trong 4 lò phản ứng hạt nhân của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl đã phát nổ, phun hàng nghìn tấn chất phóng xạ vào khí quyển ảnh hưởng tới một khu vực rộng lớn của châu Âu. 

Hoạt động tưởng niệm các nạn nhân thảm họa Chernobyl tại thị trấn Slavutych. Ảnh BBC

Vụ nổ đã khiến 31 người thiệt mạng. Số người chết vì các căn bệnh liên quan, đặc biệt là số người chết vì ung thư đến nay vẫn chưa được thống kê hết.

Từ sáng sớm, người dân tại thị trấn Slavutych nằm cách lò phản ứng Chernobyl 50 km đã tập trung tại quảng trường lớn, thắp nến, đặt hoa để tưởng nhớ các nạn nhân của thảm họa này. 

Đối với nhiều người dân tại đây, những gì xảy ra vào ngày này cách đây 30 năm là một ký ức không bao giờ có thể quên. Ông Vasyl Markin, một kỹ sư từng làm việc tại nhà máy Chernobyl nói: “Thảm họa này sẽ theo chúng tôi đến cuối đời. Tôi không bao giờ có thể quên được. Không chỉ tôi mà tất cả những ai đã ở đây vào ngày đầu xảy ra thảm họa cũng sẽ không bao giờ có thể quên được”.

Đúng vào ngày 26/4/1986, điện áp của một lò phản ứng trong quá trình thử nghiệm, đã tăng đột ngột khiến tổ máy số 4 của nhà máy điện hạt nhân Chernobyl nằm cách thủ đô Kiev khoảng 100 km về phía Bắc phát nổ.

Vụ nổ đã gây nhiễm phóng xạ cho 12 tỉnh của Ukraine với tổng diện tích 50.000 km2, 19 khu vực của Liên bang Nga, 23% lãnh thổ của Belarus và một khu vực rộng lớn của Bắc Âu.

Theo ước tính, lượng phát xạ từ tai nạn này tương đương 400 quả bom nguyên tử được ném xuống thành phố Hiroshima của Nhật Bản.

Vụ nổ đã khiến 31 người, chủ yếu là công nhân nhà máy và lính cứu hỏa thiệt mạng ngay trong ngày xảy ra thảm họa. Tuy nhiên, số người chết sau đó vì các bệnh liên quan còn cao hơn nhiều, đặc biệt là những người đã tiếp xúc với phóng xạ trong quá trình trực tiếp tham gia khắc phục thảm họa.

Cho đến nay vẫn còn những tranh cãi xoay quanh số người chết vì thảm họa này. Theo số liệu của Liên Hợp Quốc công bố vào năm 2005, có khoảng 4.000 trường hợp tử vong được xác nhận tại ba nước bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất của thảm họa Chernobyl. Tuy nhiên, tổ chức Hòa bình Xanh sau này đã thẩm định lại số người chết do thảm họa có thể lên tới gần 100.000 người.

Những người dự lễ tưởng niệm đặt hoa để tưởng nhớ những người đã thiệt mạng trong thảm họa hạt nhân. Ảnh BBC

Tổng cộng 116.000 người đã được sơ tán vào năm 1986 trong phạm vi 30 km xung quanh khu vực nhà máy điện hạt nhân. Trong những năm tiếp theo, 230.000 người khác cũng được sơ tán. Hiện vẫn có khoảng 5 triệu người Ukraine, Belarus và Nga sống trong những vùng bị nhiễm xạ với các mức độ khác nhau.

Sau tai nạn, nhà máy điện nguyên tử Chernobyl tiếp tục sản xuất điện cho đến năm 2000, khi lò phản ứng cuối cùng bị buộc ngừng hoạt động do sức ép của cộng đồng quốc tế.

Tổ máy số 4 của nhà máy này đã được bao kín bằng một vỏ bọc bê tông rất dày để ngăn rò rỉ phóng xạ do 200 tấn urani vẫn còn nằm bên trong. Tuy nhiên, qua thời gian, lớp vỏ này đã bị hư hỏng nặng.

Đến năm 2010, Ukraine bắt đầu dự án bảo đảm an toàn tại khu vực nhà máy, bao gồm cả xây dựng lớp vỏ bọc mới bằng thép nặng 25.000 tấn, dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay. Kinh phí xây dựng dự kiến lên tới hơn 2,1 tỷ euro.

Chủ tịch tập đoàn xây dựng nhà nước Ukraine, ông Maksym Viktorovych cho biết: “Đầu tiên, chúng tôi sẽ phải chuẩn bị mọi việc. Thứ 2 là chúng tôi sẽ dùng một tấm chắn lớn để bịt kín lò phản ứng. Cuối cùng là lấy hết nhiên liệu hạt nhân ra ngoài để đảm bảo an toàn cho khu vực này”.

Tại hội nghị quốc tế diễn ra ở thủ đô Kiev ngày 25/4 , các nhà tài trợ quốc tế và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu (EBRD) đã cam kết hỗ trợ bổ sung hơn 87 triệu euro để giúp Ukraine xây dựng một cơ sở chứa chất thải hạt nhân mới kiên cố hơn tại nhà máy này.

Tuy nhiên, hiện Ukraine vẫn cần thêm 15 triệu euro nữa mới có thể hoàn thành công trình trên để bắt đầu tích trữ an toàn số nguyên liệu nguy hiểm trong các hầm kim loại vào cuối năm nay./.

30 năm thảm họa hạt nhân Chernobyl: Ít nhất 3.000 năm mới phục hồi

VOV.VN - Sau 30 năm, hậu họa từ sự cố hạt nhân Chernobyl vẫn rất khủng khiếp - phải mất từ 3.000-20.000 năm nữa mới khắc phục được hoàn toàn.