Mỹ có “Kế hoạch C” cho cuộc chiến Syria?

Một số học giả Mỹ thời gian gần đây đã đề cập đến "Kế hoạch C" để giải quyết cuộc chiến ở Syria. Kế hoạch này nhằm thành lập một chính phủ lâm thời mới ở tỉnh Idlib, Syria, qua đó cho phép Washington tiến thêm một bước để phá vỡ sự thống nhất ở Syria.

Binh sĩ Mỹ làm nhiệm vụ cố vấn quân sự ở Syria. (Ảnh: AFP)

Trong bài bình luận của Giáo sư khoa học chính trị Steven Heydemann tại Đại học Columbia đăng tải trên tờ The New York Times, ông Heydemann cho rằng, “Kế hoạch C” mà nhà phân tích địa chính trị Tony Cartalucci đề cập là hoàn toàn có cơ sở khi nhìn vào tình hình thực tế hiện nay ở Syria.

Ông Heydemann lập luận: “Mỹ không cần một vùng cấm bay để gây áp lực với Nga ở Syria. Các hoạt động của Mỹ ở Syria bị giới hạn trong bối cảnh Iran và Nga tiếp tục hỗ trợ chính quyền Bashar Al-Assad, người vẫn đang là lãnh đạo hợp pháp của Syria và được cộng đồng quốc tế thừa nhận”.

Mỹ muốn thiết lập một chính phủ lâm thời ở Syria

Theo ông Heydemann, những gì mà giới chức Mỹ cần phải làm là làm suy yếu tính hợp pháp của Chính phủ Assad và công nhận một chính phủ khác như là đại diện hợp pháp của người dân Syria.

“Lựa chọn tốt nhất cho Mỹ là công nhận một Chính phủ lâm thời Syria (SIG) được đặt ở Idlib”, ông  Heydemann nói.

Việc thừa nhận SIG là “chính phủ lâm thời hợp pháp của Syria” sẽ cởi trói cho liên minh do Mỹ dẫn đầu, cho phép liên quân trở thành “đối tác tin cậy cho chính quyền địa phương”.

Tuy nhiên, kế hoạch này không phải là điều gì mới mẻ khi nội dung cơ bản từng được Kenneth M. Pollack, cựu chuyên gia phân tích thông tin tình báo của CIA – một chuyên gia về chính trị và các vấn đề quân sự ở Trung Đông đề cập.

Lính Mỹ bên một xe quân sự ở phía bắc Raqqa ngày 6/11/2016. (Ảnh: Reuters)

Ông Pollack đã đề xuất thành lập “một quân đội Syria mới” để tham gia hoạt động trên thực địa, lực lượng này sẽ tuyên bố “đại diện cho chính phủ lâm thời mới ở Syria”. Mỹ và các nước đồng minh sau đó có thể mở rộng công nhận ngoại giao đối với chính phủ lâm thời Syria, qua đó mở đường cho phép Lầu Năm Góc tiếp nhận nhiệm vụ đào tạo và tư vấn cho lực lượng này.

Trong kế hoạch này của Mỹ, “quân đội Syria mới” sẽ là lực lượng quân sự chính thức của lãnh đạo mới hợp pháp ở Syria sau khi chiến thắng.

Một ý tưởng tương tự cũng đã được tiết lộ trong văn bản giải mật báo cáo của Cơ quan Tình báo Quốc phòng hồi năm 2012, trong đó ghi nhận việc “có thể thiết lập một  Chính phủ Hồi giáo dòng Salafist ở miền Đông Syria, qua đó làm suy yếu chế độ của Tổng thống Syria Bashar Al-Assad.

Theo những email bị rò rỉ được WikiLeaks tiết lộ, điều đáng chú ý là sau đó một kế hoạch tương tự đã được cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton và nhóm cộng sự thảo luận.

Vào tháng 8/2012, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ về vấn đề dân chủ, nhân quyền và lao động Tom Malinowski đã gửi một bức thư cho các quan chức Chính quyền Tổng thống Obama, bức thư được bà Clinton và cộng sự đánh dấu là “đáng đọc”.

Trong thư, ông Malinowski kêu gọi thiết lập một vùng cấm bay ở Syria mà qua đó cho phép Quân đội Syria Tự do (FSA) “thiết lập cơ chế quản lý trên lãnh thổ” mà lực lượng này chiếm được từ quân Chính phủ.

Ông Malinowski cũng đề xuất rằng, Mỹ sẽ giúp FSA thiết lập “vùng an toàn” ở phía Bắc Syria và cung cấp sự hỗ trợ quốc tế cho các lực lượng đối lập ở quốc gia Trung Đông này.

“Máy bay trên bầu trời như những gì chúng ta làm ở Libya sẽ gửi đi một tín hiệu mạnh mẽ hơn, trong khi quân nổi dậy có thể giữ vững lãnh thổ họ giành được trên mặt đất. Điều này cần được thực hiện bằng cách kết hợp với việc xây dựng chính quyền nổi dậy trong khu vực”, ông Malinowski nhấn mạnh.

Mỹ hướng tới mục tiêu gì ở Syria?

Bất chấp sự phản đối từ Ngoại trưởng Mỹ John Kerry, một số học giả và nhà phân tích chính trị Mỹ tiếp tục đề xuất ý tưởng: trong ngắn hạn nên thực hiện chiến lược chia cắt đất nước Syria và đơn phương tuyên bố một chính phủ lâm thời để làm “bình phong” cho sự can thiệp quân sự vào Syria.

Giới phân tích cho rằng, Mỹ đang hướng tới mục tiêu hàng đầu là loại bỏ Tổng thống Syria Bashar Al-Assad. (Ảnh: Reuters)

Quan trọng hơn cả, Mỹ vẫn đang tìm kiếm khả năng xây dựng một chính phủ do nước này hậu thuẫn để qua đó củng cố sự hiện diện lâu dài ở Syria nói riêng và khu vực Trung Đông nói chung.

Bình luận về vấn đề này, nhà phân tích địa chính trị Tony Cartalucci chỉ ra rằng, giới chức Mỹ đã nhắm mắt làm ngơ trước thực tế là các chiến binh của tổ chức khủng bố quốc tế Al-Qaeda tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong phong trào nổi dậy ở Syria.

Trong khi kêu gọi thúc đẩy thành lập một chính phủ lâm thời ở tỉnh Idlib, Syria, Giáo sư Heydemann đã bỏ qua một thực tế đây là địa bàn hoạt động của nhóm Mặt trận Al-Nusra có liên hệ với Al-Qaeda.

Trả lời phỏng vấn chương trình The John Batchelor Shows, cựu cố vấn về các vấn đề Trung Đông thuộc Hội đồng Tình báo quốc gia, ông Stephen P.Cohen cho rằng, “kế hoạch C” ở Syria thực chất là bản sửa lỗi cho những sai lầm trong các kế hoạch trước đó.

Nhà phân tích Cartalucci trong bài viết đăng tải trên trang New Eastern Outlook nhận định, Mỹ đang theo đuổi một mục tiêu duy nhất ở Syria đó là loại bỏ Tổng thống Assad bằng mọi giá, kể cả việc lờ đi những sai lầm khi đánh giá về sự trỗi dậy của Al-Qaeda trên thực địa./.