Biến di sản thành sản phẩm du lịch: “Người dân phải được hưởng lợi….”
VOV.VN -TS Trần Hữu Sơn- Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai trả lời phỏng vấn của VOV.VN
Tạo ra những sản phẩm du lịch mới, đặc trưng, hấp dẫn, với mục tiêu đón 1,2 triệu lượt khách du lịch, Lào Cai tập trung phát triển du lịch gắn với văn hóa bản địa, đặc biệt phát huy vai trò và lợi ích của cộng đồng trong việc xây dựng các sản phẩm du lịch mới, thông qua chương trình “Biến di sản thành sản phẩm du lịch”...
PV: Thưa ông, điểm mới nào của hoạt động du lịch Lào Cai trong năm 2014 mà theo ông đánh giá đã thu hút được du khách trong và ngoài nước nhiều hơn so với những năm trước đây ?
Năm 2014, ngành VHTTDL Lào Cao tăng cường công nhận các di tích văn hóa, gắn với hoạt động du lịch. Ví dụ Di sản ruộng bậc thang, ngay sau khi được công nhận di tích quốc gia, chúng tôi quảng bá mạnh, và xây dựng các làng văn hóa ở vùng đó. Đặc biệt là đã kết nối được các điểm du lịch của Trung Quốc, Philippin, cho nên lượng khách đến vùng di sản này tăng đến hơn 30% so với năm 2013. Đó trở thành điểm kết nối được nhiều di sản, ở đó có Tuyến đường Sa Pa được sách hướng dẫn du lịch Lonely Planet (Mỹ) bình chọn là 1 trong 10 con đường mòn tuyệt vời nhất thế giới. Đường đi bộ này chạy qua 2 di sản là ruộng bậc thang và di tích bãi đá cổ.
Khu ruộng bậc thang, nơi có 3 dân tộc Mông, Dao, Giáy cư trú hình thành 3 kiểu canh tác, khai thác ruộng bậc thang khác nhau. Vì thế mà di sản này trở nên hấp dẫn. Các tuyến du lịch: Sapa – Lao Chải – Tả Van – Bản Dền – Thanh Phú và Sapa – Cát Cát – Sín Chải hàng năm thu hút được trên 20 vạn lượt khách du lịch nước ngoài trải nghiệm.
Và từ ngày 8/11, chúng tôi tổ chức chợ đêm ở Trung tâm Thông tin Du lịch huyện Sa Pa, đêm thứ 7, chủ nhật, thu hút gần 2 nghìn lượt khách. Khách thích thú vì được mua thổ cẩm thật do chính đồng bào dệt, bán. Đồng bào tổ chức làm thổ cẩm ngay tại đấy. Cho nên khách có thể xem trình diễn, tham gia làm thổ cẩm…
Chúng tôi kết nối được các di tích thờ Mẫu dọc theo sông Hồng. Du khách đi Đông Cuông có thể lên Lào Cai và trở về đền Mẫu Âu Cơ của Phú Thọ. Cho nên, tất cả ban quản lý di tích đền Mẫu được kết nối, xây dựng 1 bản đồ chung, trang web chung, giới thiệu cho du khách tuyến du lịch tâm linh này.
Vâng, kết nối các tỉnh vùng Tây Bắc, dọc theo sông Hồng. Hiện giờ có đường cao tốc, rất thuận tiện cho du khách. Chỉ 1 ngày thôi, du khách có thể đi dọc theo thượng lưu sông Hồng tham quan các di tích đền Mẫu.
PV: Đường cao tốc Lào Cai vừa đưa vào sử dụng là cơ hội lớn để Lào Cai thu hút khách du lịch. Nhưng đó cũng là nguy cơ làm giảm thời gian lưu trú, chi tiêu của du khách nếu như không tạo ra được các dịch vụ hấp dẫn?
Đã lường trước điều này cho nên trước khi tuyến đường cao tốc Hà Nội – Lào Cai đưa vào sử dụng, ngành Văn hóa Thể thao Du lịch Lào Cai đã xây dựng đề án để giải quyết những thách thức hậu cao tốc. Đó là tổ chức tuyến xe buýt từ thành phố Lào Cai đi Sa Pa, 1 tiếng có 1 chuyến du khách lựa chọn. Như vậy Sa Pa cuối tuần sẽ trở thành điểm nóng cho dịch vụ từ ẩm thực đến lưu trú. Thế nên, chúng tôi đã mở rộng không gian du lịch sang Bát Xát đối với du lịch sinh thái, mở tuyến du lịch Bắc Hà, chuyên về du lịch chợ. Rồi liên kết với Hà Giang, Lai Châu để đưa khách tới đó. Hàng tuần, tổ chức các chương trình Festival văn hóa bản địa, để đồng bào các xã lần lượt lên thị trấn để biểu diễn cho du khách xem văn nghệ người Mông, Dao, dân ca của người Xa Phó, Tày… Nhưng quan trọng hơn là đưa du khách xuống các bản làng để khám phá bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng bào dân tộc bán được hàng, tổ chức được lưu trú, người dân, chủ nhân của các giá trị văn hóa được hưởng lợi.
Lào Cai thống nhất quan điểm, khi mà du lịch hướng về cộng đồng, bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc thì khi đó, du lịch sẽ phát triển bền vững. Lãnh đạo huyện Sa Pa đã ban hành quy chế về tổ chức du lịch cộng đồng, đề cao quyền lợi người dân, quy định rất chặt quyền lợi của người dân được trực tiếp thu tiền như thế nào, số tiền ban quản lý cộng đồng thu được điều phối ra sao. Sắp tới, chúng tôi sẽ kiến nghị với UBND huyện Sa Pa và ngành tài chính xóa bỏ các điểm thu phí, để du khách trực tiếp đến với người dân. Hoặc nếu thu phí thì cần công khai và phân cấp cho các xã để cho người dân trực tiếp được hưởng lợi thì tốt hơn. Và sẽ có nhiều biện pháp khác đối với doanh nghiệp, nếu chỉ dựa vào tài nguyên du lịch của đồng bào mà kinh doanh, không phục vụ cho cộng đồng thì sẽ có những chế tài xử phạt nghiêm.
PV: Cụ thể trong năm 2015 này, những sản phẩm du lịch mới, mang sắc thái riêng của Lào Cai là gì thưa ông?
Năm nay, ngành du lịch Lào Cai phối hợp với 1 doanh nghiệp và đại sứ quán Đan Mạch tổ chức giải maraton quốc tế quy mô từ 800 đến 1000 vận động viên từ khắp nơi trên thế giới, giải lớn nhất cả nước từ trước đến nay, đồng thời vận động các nhà tài trợ cùng tổ chức giải đua xe đạp địa hình của thành phố Lào Cai, vào rằm tháng giêng này. Sau đó, nghiên cứu tuyến đua ua xe đạp địa hình vòng quanh biên giới, nơi thượng nguồn sông Hồng. Giải này sẽ tổ chức định kỳ từ nay đến năm 2017, trở thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn mang tính sự kiện, thương hiệu.
Tận dụng lợi thế của đường cao tốc Hà Nội – Lào Cai, chúng tôi đang xây dựng các điểm dừng chân trên đường cao tốc không chỉ là nơi dừng chân mà sẽ mở ra những cánh cửa sổ mới giới thiệu bản sắc văn hóa các dân tộc Lào Cai, đặc sản Lào Cai. Tại các điểm này, chúng tôi tạo điều kiện cho đồng bào các dân tộc bán hàng, phục vụ du khách đặc sản của dân tộc mình, từ ẩm thực, trang phục, đồ thủ công...Với mục tiêu, để đồng bào dân tộc thiểu số phải là chủ nhân của vùng đất này, chứ khôngchỉ có doanh nghiệp có lợi ích từ phát triển du lịch mà phải là lợi ích của cộng đồng.
PV: Xin cảm ơn ông.
- Chợ phiên Bắc Hà đã được Tạp chí du lịch Serendib xếp là 1 trong 10 chợ phiên nổi tiếng nhất Đông Nam Á.
- Ruộng bậc thang Sa Pa (di tích- danh thắng quốc gia) đang tạo thêm sản phẩm du lịch độc đáo cho Lào Cai và là điểm đến hấp dẫn của tour Sa Pa.
- Tạp chí du lịch Travel and Leisure (Mỹ) đã bình chọn ruộng bậc thang Sa Pa là một trong 7 ruộng bậc thang kỳ vĩ nhất châu Á và thế giới.
- Tuyến đường Sa Pa được sách hướng dẫn du lịch Lonely Planet (Mỹ) bình chọn là 1 trong 10 con đường mòn tuyệt vời nhất thế giới.
- Sa Pa được chuyên trang du lịch nổi tiếng của nước Anh (Roughguides) chọn là một trong 9 điểm đến lý tưởng được chờ đợi khám phá trong năm 2015.