Toan tính của Ba Lan trong thương vụ mua xe tăng Abrams của Mỹ

Thương vụ mua xe tăng Abrams

Trong trang bị của Quân đội Ba Lan hiện có hơn 700 xe tăng, trong đó có 505 xe tăng T-72, 232 xe tăng PT-91 và 247 xe tăng Leopard 2A4/A5 - xấp xỉ lực lượng xe tăng của Pháp, Đức và Anh. Nằm cạnh Kaliningrad - vùng lãnh thổ hải ngoại của Nga ở châu Âu, Ba Lan được coi là “thành trì” sườn phía Đông của NATO và phương Tây. Trong trường hợp xảy ra xung đột với Nga, lực lượng xe tăng của Ba Lan sẽ xung trận đầu tiên trong khi chờ Mỹ và các nước NATO điều các thiết bị hạng nặng tới, nhưng số xe tăng của Ba Lan tương đối lạc hậu, không thể đối đầu với các xe tăng T-90M và T-14 Armata của Nga.

Giới chức Ba Lan vừa thông báo sẽ mua 250 xe tăng Abrams thuộc Chương trình Nâng cấp Hệ thống (System Enhancement Program) phiên bản 3 - M1A2 SEPv3 của Mỹ, trị giá 6 tỷ USD, bao gồm một gói hậu cần/đào tạo bổ sung, nâng cấp cơ sở hạ tầng và đạn dược. Ba Lan sẽ trả trước 15%, khoản còn lại sẽ được thanh toán trong 15 năm tiếp theo. Các lô M1A2 đầu tiên dự kiến ​​sẽ được chuyển giao cho quân đội Ba Lan sớm nhất vào năm 2022. 250 chiếc M1 đủ để trang bị cho 4 tiểu đoàn (58 xe tăng/tiểu đoàn) sẽ đi vào hoạt động cùng Sư đoàn Cơ giới số 18, các phân đội của Lữ đoàn Thiết giáp Warsaw số 1 đóng tại Wesoła và Lữ đoàn Cơ giới số 19 đóng tại Lublin.

Bổ sung 250 chiếc Abrams, Ba Lan sẽ sở hữu một trong những lực lượng xe tăng mạnh nhất châu Âu. Thậm chí, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Mariusz Blaszak còn đề xuất “đổ thêm dầu vào lửa” bằng cách “bố trí chúng trên hướng Smolensk” – nơi có địa hình bằng phẳng trên biên giới của Ba Lan với Nga và Belarus. 

Việc mua Abrams đi kèm với các đề nghị mua hoặc sản xuất chung xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) K2 Black Panther (Hàn Quốc), xem xét tham gia dự án xe tăng Tây Ban Nha-Italy. Dù đang vận hành xe tăng chiến đấu chủ lực Leopard 2 do Đức sản xuất, tuy nhiên hiện Ba Lan chuyển sang mua Abrams của Mỹ do quan hệ với Đức xấu đi. Một trong những lý do là việc Berlin tham gia vào dự án đường ống dẫn khí Nord Stream-2.

Ba Lan cũng đang xem xét các lựa chọn MBT thế hệ mới theo một chương trình có tên “Wilk” (“Con Sói”), được khởi động vào năm 2017. Bộ Quốc phòng Ba Lan nhấn mạnh, việc mua sắm Abrams đáp ứng yêu cầu khẩn cấp và không ảnh hưởng đến các mục tiêu của họ đối với chương trình MBT Wilk. Tháng 1/2020, truyền thông Hàn Quốc đưa tin, Hyundai Rotem đang cố gắng đạt được một thỏa thuận trị giá 9 tỷ USD với chính phủ Ba Lan về việc sản xuất 800 xe tăng theo thiết kế của K2 Black Panther. Hyundai Rotem đã cung cấp cho các công ty quốc phòng Ba Lan cơ hội hợp tác sản xuất K2PL, một biến thể của Black Panther dành cho Ba Lan.

Lý do Abrams được "chọn mặt gửi vàng"

Tăng Abrams của Mỹ đã 40 tuổi nhưng thể hiện tốt trong thực chiến, là một trong những dòng xe tăng uy lực nhất thế giới. Loại xe tăng dài 9,7 m, rộng 3,7 m và cao 2,4 m này đã khắc phục các vấn đề nảy sinh trong quá trình chiến đấu trước đây, như cải tiến động cơ, tích hợp hệ thống bảo vệ chống thiết bị nổ và bổ sung các thiết bị mới cho tổ hợp động lực, cải thiện khả năng sống sót trên chiến trường.

Abrams được trang bị pháo nòng trơn M256 cỡ 120 mm có thể bắn đạn xuyên giáp M829 và đạn chống tăng có sức công phá cao M830. Ngoài ra, xe tăng còn được gắn súng Browning M250 12,7 mm, 2 khẩu M240 7,62 mm. Với trọng lực gần 70 tấn, Abrams thuộc loại xe tăng nặng nhất thế giới với kíp xe 4 thành viên; tuy nhiên, nhờ có động cơ AGT-1500 đa nhiên liệu kiểu turbine khí Honeywell AGT1500 (công suất 1.500 mã lực), M1 Abrams có thể tăng tốc từ 0 lên 32 km/h chỉ trong vòng 7 giây và đạt vận tốc lớn nhất gần 70 km/h.

M1A2 SEPv3 (M1A2C) là phiên bản xe tăng Abrams mạnh nhất được Mỹ xuất khẩu ra nước ngoài, biến thể này được tích hợp hệ thống APS Trophy do Israel sản xuất, tăng cường khả năng tự vệ trước các loại vũ khí chống tăng phổ biến hiện nay và được bổ sung một súng máy 0,5 inch điều khiển từ xa; trọng lượng chiến đấu 73,6 tấn. Mặc dù vẫn giữ lại pháo nòng trơn cỡ 120 mm L/44, nhưng vũ khí mới có khả năng chịu áp lực trong nòng cao hơn, cho phép bắn các loại đạn xuyên động năng đặc biệt, kết hợp cùng hệ thống điều khiển hỏa lực tối tân giúp tăng độ chính xác của hỏa lực; cùng nhiều trang thiết bị bổ trợ tiên tiến.

Cho đến nay, vẫn chưa rõ liệu những chiếc M1 của Ba Lan có được trang bị lớp giáp uranium nghèo (DU) có khả năng bảo vệ cao hay không. Mỹ đã bán các mẫu xe xuất khẩu bị hạ cấp cho các khách hàng ở Trung Đông và châu Á-Thái Bình Dương, nhưng có thể cởi mở hơn trong việc cung cấp vỏ giáp DU cho đồng minh NATO của mình. Cũng chưa có dấu hiệu nào cho thấy Abrams của Ba Lan sẽ nhận được các hệ thống bảo vệ chủ động Trophy hiện đang được trang bị cho các xe M1 của Mỹ. Một mảnh ghép còn thiếu khác là thỏa thuận mà Warsaw đàm phán có bao gồm các nâng cấp trong tương lai cho M1, chẳng hạn như cảm biến hồng ngoại thế hệ thứ ba (FLIR), hoặc những thứ đó có phải trả tiền riêng hay không.

Đối phó với Nga?

Tuy nhiên, theo các chuyên gia Nga, phiên bản nâng cấp SEPv3 của xe tăng Mỹ hoàn toàn không phải là đối thủ của tăng T-14 Armata, thậm chí tăng T-72B3M cải tiến mới nhất của Nga. Dù Ba Lan có mua nhiều xe tăng của Mỹ hơn nữa cũng không thể nào đương đầu được với sức mạnh của quân đội Nga. Xe tăng M1A2 quá nặng, phần lớn cầu đường ở khu vực này đơn giản là không thể chịu nổi, do đó xe tăng của Ba Lan khó có thể vượt qua cầu, qua sông một cách dễ dàng để tiến vào đất Nga.

Các chuyên gia nghi ngờ việc xe tăng Abrams sẽ hoạt động hiệu quả trong quân đội Ba Lan, vì thực tế hiệu quả của chúng phụ thuộc rất nhiều yếu tố - tính năng kỹ thuật, khả năng tích hợp vào hệ thống vũ khí và có được bảo vệ bởi hệ thống phòng không đa tầng không… Không giống như dòng tăng T-72 của Ba Lan, lớp giáp, hỏa lực và cảm biến vượt trội của Abram cho phép nó đối đầu riêng lẻ với các xe tăng T-72B3 và T-90A nhẹ hơn (45 đến 50 tấn) của Nga trong một cuộc đụng độ đối đầu, đặc biệt là ở tầm xa hơn nhưng điều đó chưa đủ đảm bảo chiến thắng do còn nhiều yếu tố khác chi phối.

Ở Đông Âu, bùn lầy và những con sông nhỏ ở khắp nơi có thể là một nỗi đau đầu cho các chỉ huy quân sự. Mua Abrams có nghĩa là Quân đội Ba Lan sẽ sớm vận hành xe tăng từ 4 quốc gia khác nhau, thêm vào đó, động cơ turbine khí của Abrams hoạt động rất thất thường. Có những lo ngại về nhiên liệu – các xe tăng Mỹ sẽ phải yêu cầu một chuỗi cung ứng hoàn toàn mới được kết hợp vào chuỗi hiện có, chưa kể đến vấn đề sửa chữa và hậu cần-kỹ thuật...

Ngoài ra, những cỗ máy chiến tranh này hoàn toàn xa lạ đối với binh sĩ Ba Lan, vì vậy trong trường hợp xảy ra một cuộc chiến tranh lớn ở châu Âu, đối với Ba Lan, sự hiện diện của các xe tăng M1A2 SEP v3 “là một điểm trừ hơn là điểm cộng”. Tướng Ba Lan Roman Polko than rằng: “Vẫn chưa rõ mục đích của việc Ba Lan mua quá nhiều xe tăng là gì. Có xe tăng mới thì tốt, nhưng vấn đề là không nhất thiết phải mua 250 xe tăng M1A2 SEPV3 Abrams, ngay cả khi dư thừa ngân sách. Việc bảo dưỡng loại xe tăng này cũng là một thách thức rất lớn đối với Quân đội Ba Lan”.

Chuyên gia quân sự Ba Lan Krzysztof Kusku cho rằng, việc Ba Lan chọn Abrams là một quyết định mang tính chính trị. Kế hoạch mua 250 xe tăng Abrams M1A2 SEPV3 của Ba Lan không dựa trên nhu cầu thực tế, chỉ là thể hiện chính sách chống Nga. Theo ông Satanovsky, hợp đồng mua sắm này chắc chắn sẽ hủy hoại nền công nghiệp quốc phòng của Ba Lan, đặc biệt là ngành chế tạo xe tăng./.