Trung Á- Khu vực tranh giành ảnh hưởng mới giữa Nga và Mỹ?

Đây là lần đầu tiên một Ngoại trưởng Mỹ tới thăm cả 5 nước cộng hòa Trung Á thuộc Liên Xô trước đây trong một chuyến đi. Theo giới quan sát, Mỹ đang nỗ lực gia tăng ảnh hưởng tại khu vực Trung Á, nhằm đối trọng lại vai trò đang ngày một gia tăng của Nga tại Trung Đông.

Trong chuyến thăm tới Tajikistan ngày 3/11, ông Kerry tìm cách đảm bảo với lãnh đạo các nước Trung Á về mối lo ngại của chủ nghĩa cực đoan Hồi giáo, đặc biệt là khi Mỹ giảm quy mô hiện diện quân sự trong khu vực. 

Ngoại trưởng Mỹ Kerry tới Kyrgyzstan. (ảnh: Getty).

Tại thủ đô Dushanbe, ông Kerry có cuộc gặp với Tổng thống Tajikistan Imomali Rakhmon để khẳng định cam kết của Mỹ đối với an ninh biên giới với Afghanistan.

Ông Kerry nói: “Tôi xin đảm bảo rằng Mỹ vẫn giữ các cam kết về một Tajikistan có chủ quyền an ninh và phát triển thịnh vượng. Chúng tôi muốn hợp tác với các bạn để giải quyết các thách thức kinh tế, an ninh. Phải công bằng mà nói chúng tôi có mối quan hệ hợp tác với Tajikistan hơn bất cứ nước nào khác trong khu vực vì cả hai đều có mối lo ngại chung về tình hình tại Afghanistan, biên giới, chống khủng bố và đối phó với buôn bán ma túy”.

Ngoại trưởng Kerry tới Kyrgyzstan, Uzbekistan, Kazakhstan, Tajikistan và Turkmenistan trong chuyến thăm 4 ngày tới khu vực. Một loạt vấn đề trong chương trình nghị sự của ông với các nước này bao gồm an ninh toàn cầu và khu vực, cuộc chiến chống khủng bố cũng như mối quan hệ hợp tác song phương giữa Mỹ và các đối tác khu vực.

Trung Á không là tâm điểm trên truyền thông quốc tế, nhưng lại được coi là trọng tâm của các chương trình nghị sự ngoại giao toàn cầu do vị trí địa chính trị quan trọng. Đây là một khu vực kinh tế năng động, trữ lượng dầu mỏ, khí đốt dồi dào, các nước trong khu vực cũng có vai trò đặc biệt trong việc thực hiện chiến lược chống chủ nghĩa khủng bố. Chính vì vậy, thời gian qua Trung Á cũng là điểm đến thăm thường xuyên của nhiều nhà lãnh đạo thế giới. 

Chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ diễn ra sau cảnh báo của các quan chức Nga về mối nguy hiểm của những nhóm vũ trang Hồi giáo tại Afghanistan, có nguy cơ lan ra toàn khu vực. Điều này mở đường cho sự gia tăng hiện diện quân sự của Nga để đảm bảo an toàn cho các quốc gia trong khu vực. 

Thực tế Nga cũng đang duy trì ảnh hưởng tại các nước Trung Á, với việc quân đội nước này giúp đỡ Tajikistan bảo vệ biên giới và duy trì căn cứ quân sự tại Tajikistan và Kyrgyzstan. 

Một số nước Trung Á cũng đang là thành viên của các khối an ninh như Tổ chức hợp tác an ninh thượng Hải, Tổ chức Hiệp ước An ninh tập thể…Do đó ảnh hưởng của Nga trong khu vực sẽ ngày càng gia tăng. 

Gọi chuyến thăm của Ngoại trưởng Mỹ Kerry đến Trung Á lần này là một “nước cờ chính trị”, chuyên gia phân tích khu vực Boris Mezhuev nhấn mạnh, Mỹ đang cố gắng chứng minh nước này có thể duy trì cả sự hiện diện chính trị và quân sự tại Trung Á.  

Quyết định của Mỹ gần đây giữ binh lính tại Afghanistan cũng là cách để đổi phó với sự ảnh hưởng của Nga trong khu vực. Ông Mezhuev nhấn mạnh, việc Mỹ tăng cường vai trò ở Trung Á vào thời điểm này cũng nhằm “bù đắp lại” sự mất mát tại Trung Đông khi vai trò và ảnh hưởng của Nga đang ngày càng gia tăng./.