Doanh nghiệp cần một cơ chế tham vấn thực chất, hiệu quả
VOV.VN - Cơ chế tham vấn chỉ là hình thức nếu không được áp dụng trong thực tiễn đối với những vướng mắc cụ thể của doanh nghiệp.
Hoạt động tham vấn được xem như một cách huy động, khuyến khích doanh nghiệp và các bên liên quan tham gia cùng với cơ quan hải quan tìm kiếm sáng kiến và giải pháp cho các vấn đề trong quá trình thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước trong lĩnh vực hải quan. Khi đó, cơ quan hải quan, doanh nghiệp và các bên liên quan thấy được trách nhiệm và lợi ích khi tham gia các hoạt động tham vấn.
Hải quan – Doanh nghiệp chưa có tiếng nói đồng thuận
Tại Hội nghị Tham vấn Hải quan - Doanh nghiệp do Tổng cục Hải quan phối hợp với Dự án Quản trị Nhà nước nhằm Tăng trưởng toàn diện (USAID GIG) tổ chức, ông Kim Long Biên, Phó trưởng Ban cải cách hiện đại hóa hải quan, Phó trưởng Nhóm công tác Hải quan - Doanh nghiệp (Tổng cục Hải quan) cho biết, thời gian qua, ngành hải quan chưa có đầu mối cụ thể đảm nhiệm công tác tham vấn nên nguồn lực triển khai còn phân tán, cơ chế thông tin, báo cáo tham vấn giữa các cấp, các đơn vị chưa thông suốt đã làm hạn chế đến khả năng đề xuất các giải pháp hữu ích từ phía các doanh nghiệp.
Đặc biệt, các doanh nghiệp cũng không có đầu mối để liên hệ, phản ánh nên mỗi vấn đề phải quan hệ với các đơn vị hải quan khác nhau, điều này tạo ra sự không đồng nhất trong cách giải quyết một số vấn đề phát sinh trong toàn ngành hải quan tạo ra những khó khăn không cần thiết cho doanh nghiệp.
“Các doanh nghiệp vẫn thường không hiểu rõ các đóng góp ý kiến của mình có được cơ quan hải quan tiếp thu như thế nào và không tiếp thu vì lý do gì. Việc kết nối giữa cơ quan hải quan và các doanh nghiệp và các bên liên quan trong hoạt động tham vấn chưa được hình thành một cách có bài bản. Sau những hoạt động tham vấn giữa cơ quan hải quan và các doanh nghiệp, lợi ích cho các doanh nghiệp chưa thực sự rõ nét, điều này tạo ra sự tham gia không nhiệt tình từ phía cộng đồng doanh nghiệp”, ông Biên cho biết.
Tư vấn thủ tục hải quan tại Cục Hải quan Đồng Nai. (Ảnh: Báo Hải quan)
“Trong khi công tác tham vấn đòi hỏi tính chuyên sâu và có thể phải tổ chức nhiều lần mới có thể tìm ra được giải pháp phù hợp. Có như vậy, tình đồng thuận trong các giải pháp mới cao và được lựa chọn cũng mở ra cơ hội cho việc hợp tác giữa các bên về sau này”, ông Biên chỉ rõ.
Nhấn mạnh về sự bất cập của công tác tham vấn, ông Hoàng Đình Trung, Ban Cải cách hiện đại hóa hải quan (Tổng cục Hải quan) cho rằng, muốn đưa cơ chế tham vấn vào thực tiễn, tránh hình thức tạo ra một cơ chế hiệu quả hơn thì cách giải quyết kết quả tham vấn là vô cùng quan trọng, nếu làm không tốt sẽ đi vào quên lãng, sẽ chỉ có rất ít đề xuất được tiếp thu.
“Hải quan và doanh nghiệp phải phối hợp với nhau không chỉ ở mức kiến nghị lên các cấp có thẩm quyền vẫn gặp khó khăn nhất định, cần phải có sự đồng thuận khi đó việc kiến nghị sẽ dễ dàng hơn. Cụ thể trong báo cáo kết quả tham vấn với những nội dung đồng thuận các bên cùng kí đề xuất và chịu trách nhiệm, như thế tính pháp lý của các văn bản này có giá trị khẳng định cao hơn. Hơn nữa hiện nay nhiều doanh nghiệp, hiệp hội vẫn còn thiếu chuyên gia tư vấn do đó cần phải có cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp, hiệp hội về kiến thức sâu, chuyên ngành”, ông Trung nói.
Cũng theo ông Trung, cơ chế tham vấn cần phải được thực hiện ở các cấp thuộc ngành hải quan, đặt ra yêu cầu đối với các bên. Khi đó, các bên cần chuẩn bị sẵn các giải pháp về các vấn đề được đưa ra tham vấn để cùng thảo luận.
Đặc biệt, việc tham vấn có thể được tổ chức nhiều lần cho đến khi các bên có thể đi đến đồng thuận về các giải pháp lựa chọn. Trong đó các bên tham gia đồng kiến nghị và đề xuất về các giải pháp cho các nội dung tham vấn được lựa chọn và cùng tham gia giám sát, đôn đốc thực hiện các giải pháp đã thống nhất.
“Cần phải thiết lập các đầu mối tại Tổng cục Hải quan là Nhóm công tác Hải quan - Doanh nghiệp, cấp Cục Hải quan các tỉnh thành và các doanh nghiệp. Thông tin về các đầu mối chịu trách nhiệm về tham vấn của các cơ quan hải quan các cấp sẽ được đăng tải công khai trên cổng thông tin của Tổng cục Hải quan. Đối với các doanh nghiệp cần liên hệ với tổ tư vấn hải quan - doanh nghiệp tại các Cục Hải quan tỉnh, thành phố, hai bên sẽ thống nhất hình thức”, ông Trung chỉ rõ.
Doanh nghiệp chưa đủ lòng tin?
Đề xuất giải pháp cho cơ chế của hoạt động tham vấn giữa hải quan và doanh nghiệp, bà Đặng Phương Dung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Dệt May Việt Nam (VITAS) cho rằng, cần phải có có sự hỗ trợ về mặt kĩ thuật của Dự án Quản trị Nhà nước nhằm Tăng trưởng toàn diện (USAID GIG) cũng như của Tổng cục Hải quan trong vấn đề này.
“Nếu cứ kì vọng vào quá trình tham vấn nhưng không có công tác đào tạo giúp cho các doanh nghiệp đủ tầm và khả năng để giải quyết những vướng mắc thì công tác tham vấn ấy sẽ trở thành hình thức. Cần có kênh riêng để chia sẻ các hoạt động tham vấn để không chỉ một ngành, một doanh nghiệp đều có thể nhìn nhận được vấn đề áp dụng trong thực tiễn của mỗi doanh nghiệp”, bà Dung cho biết.
Đại diện một số doanh nghiệp cũng cho rằng, tham vấn cần chia rõ vấn đề để xây dựng chính sách hoàn chỉnh. Tham vấn không chỉ với cơ quan hải quan mà còn các cơ quan chuyên ngành do cơ quan hải quan làm đầu mối. Nếu phân cấp không được giải quyết có được vượt cấp hay không để đốc thúc giải quyết nhanh có cần cùng lúc gửi thắc mắc đến các cấp.
Ông Nguyễn Văn Thọ, Chủ tịch Hiệp hội đá Thanh Hóa cũng băn khoăn khi sản phẩm đá xuất khẩu sang châu Âu gặp vướng mắc tại hải quan cửa khẩu, khiến doanh nghiệp phát sinh nhiều chi phí nhưng doanh nghiệp không biết sẽ cần tham vấn ở cấp nào.
Đại diện Cục Hải quan Hải Phòng cho rằng, cơ chế tham vấn phải là nhu cầu tất yếu nhưng cần phải rõ ràng với những vấn đề có tầm ảnh hưởng đến cộng đồng doanh nghiệp và bắt buộc tham vấn ngay những trường hợp vướng mắc phát sinh. Để tham vấn hiệu quả, doanh nghiệp cũng phải nâng tầm của mình lên với cơ chế minh bạch để có thể có những quy định rõ ràng với những trình tự nhất định.
Tuy nhiên, một số doanh nghiệp cũng đồng nhất cho rằng, cần tập trung đưa ra những giải pháp như kết quả tham vấn phải được giải quyết triệt để, rõ ràng và minh bạch, nhanh chóng và hiệu quả; tạo lòng tin của doanh nghiệp vào cơ chế này. Trước nay ý kiến của doanh nghiệp được tiếp thu rất mờ nhạt, cơ quan quản lý không có câu trả lời thỏa đáng khiến doanh nghiệp mất lòng tin vì không được phản hồi nên doanh nghiệp lảng tránh cho ý kiến vào văn bản chính sách.
Ông Phạm Thanh Bình, Chuyên gia tư vấn Dự án USAID GIG cũng thừa nhận, cơ chế tham vấn phải thực sự nghiêm chỉnh để các doanh nghiệp có thể tin tưởng, nắm đầu mối cho việc tham vấn.
“Cơ chế tham vấn phải đi vào thực chất tạo sự đồng thuận và tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp. Từ cơ chế cấn phải áp dụng cụ thể với những trường hợp, lấy ý kiến từ các doanh nghiệp, có kênh đối thoại hàng năm với mức tham vấn chuyên sâu, chuyên đề. Nếu ngành hải quan thống nhất được thì hiệp hội các doanh nghiệp mới tin tưởng tìm đến với cơ quan hải quan”, ông Bình phân tích.
Bên cạnh đó, ông Bình còn cho răng, Hiệp hội doanh nghiệp nếu đứng ra làm đầu mối phải chịu trách nhiệm cho doanh nghiệp, nếu thấy không hiệu quả doanh nghiệp sẽ xử lý trực tiếp. Cơ quan hải quan cần có cam kết chặt chẽ với những giải pháp giải quyết kịp thời và đầy đủ, cần đưa thêm vào các bên tham gia tham vấn trong những trường hợp nhất định phải có các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành.
Phía Tổng cục Hải quan khẳng định, các cơ quan tham vấn phải có trách nhiệm tư vấn ngay cho doanh nghiệp tháo gỡ vướng mắc, cần phản hồi ngay với Tổng cục một cách linh hoạt, không chờ đợi văn bản pháp quy. Các doanh nghiệp nên đặt vấn đề trực tiếp những vướng mắc tại cục hải quan các tỉnh, thành phố.
“Hiện nay cơ quan hải quan chủ động thực hiện những cải cách về mặt cơ chế với tinh thần thực sự cầu thị đúng theo lộ trình cải cách ngành hải quan. Ngành hải quan xác định đây là xu hướng tất yếu, là nhiệm vụ cơ bản trong đó việc các bên ngồi lại với nhau để giải quyết vướng mắc kịp thời, từ đó giảm bớt vướng mắc, khiếu kiện do công tác tham vấn chưa hiệu quả, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp”, ông Vũ Ngọc Anh, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan nhấn mạnh./.
