Sự cố vỡ đê Bùi 2 ở Hà Nội: Sai từ khâu thiết kế?

VOV.VN - Nhiều chuyên gia về đê điều khẳng định, tuyến đê Bùi 2 bị vỡ hơn chục mét như vậy là do sai ngay từ khâu thiết kế. Đê bằng đất lại cho nước tràn qua.

Tiếp tục loạt bài điều tra về tuyến đê Bùi 2 bị vỡ sáng 12/10, cơ quan quản lý nhà nước thì cho rằng: mặc dù tuyến đê này mới được cải tạo, nâng cấp nhưng do mức lũ quá lớn đã vượt báo động số 2 nên tuyến đê không thể chịu nổi và đã vỡ 1 đoạn khoảng 10m.

Đoạn đê Bùi 2 bị vỡ ngày 12/10.

Tuy nhiên nhiều chuyên gia về đê điều lại cho rằng, đê Bùi 2 vỡ là điều dễ hiểu, và cũng đã được cả cơ quan quản lý nhà nước lẫn các chuyên gia nhìn thấy từ khâu thiết kế.

Tuyến đê Bùi 2 mới được hoàn thiện vào tháng 5/2017, tức là mới được hơn 3 tháng từ lúc làm đến lúc bị vỡ. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hà Nội, tuyến đê này đang trong giai đoạn bàn giao cho địa phương quản lý. Một số đoạn đang thi công chưa được bàn giao.

Ông Chu Phú Mỹ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn thành phố Hà Nội cho biết, dự án đê Bùi 2 dài gần 10km với tổng mức đầu tư là 150 tỷ đồng. Đoạn đê vỡ hơn 10m xảy ở khu vực giữa xã Hoàng Văn Thụ và xã Tân Tiến, dài hơn 2km, theo thiết kế là để tràn khi có lũ lớn, và đoạn đê này chỉ chịu được mức lũ là báo động số 2.

Ông Chu Phú Mỹ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thành phố Hà Nội chỉ đoạn đê Bùi 2 bị vỡ trên bản đồ.

“Việc đê Bùi 2 bị sạt lở, sói mòn dẫn đến vỡ vừa qua đã vượt quá thiết kế, vượt quá sức chịu đựng của đê, tức là đê chỉ đảm bảo được báo động số 2. Khi đó, nước sẽ tự tràn qua đê này”, ông Mỹ cho biết.

Tuy nhiên, ông Đinh Công Sơn, Giám đốc Ban duy tu các công trình nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hà Nội đại điện chủ đầu tư dự án lại khẳng định: đê Bùi 2 không có thiết kế về mức độ lũ, vì bản chất hơn 2km tuyến đê Bùi 2 đoạn qua xã Hoàng Văn Thụ vốn thiết kế để lũ tràn qua.

“Không thể gọi lũ bao nhiêu để sạt lở đê được, do cao trình 7m khi lũ qua là xói mòn phần chân đê. Thiết kế đê này là đê bao, để tràn nước khi mực nước cao hơn mặt đê”, ông Sơn cho biết.

Cũng theo ông Sơn, về bản chất đoạn đê này chỉ được gia cố phần mặt đê bằng 1 lớp bê tông dày 20cm, còn thân là tuyến đê cũ, đơn vị thi công không tác động gì đến.

Ông Đinh Công Sơn, Giám đốc Ban duy tu các công trình nông nghiệp, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hà Nội cho biết, tuyến đê Bùi 2 vừa rồi chỉ là đổ bê tông trên nền đê cũ. Theo phương án thiết kế nước vượt quá sẽ để tự tràn.

“Khi thi công mặt đê bằng bê tông, chúng tôi có đắp thêm phần “lề đường” và đắp thêm 2 bên mái đê. Còn toàn bộ là đê cũ từ ngày xưa. Chính vì thế khi lũ về, một mặt nước thấm vào thân đê, mặt còn lại nước tràn qua mặt đê, bào mòn chân đê, sau đó dẫn đến vỡ. Dự án này cũng chỉ là cứng hóa toàn bộ phần mặt thôi, cũng không gia cố toàn bộ phần thân đê”, ông Sơn thông tin thêm.

Cả ông Sơn và ông Mỹ đều khẳng định, đê đất mà để nước tràn qua đê thì chuyện vỡ đê là điều khó tránh khỏi. Trả lời câu hỏi tại sao điều cấm kỵ nhất trong công tác quản lý, thiết kế đê điều là để nước tràn qua thân đê thì ông Mỹ cho rằng: “Do còn hạn chế về kinh phí nên không thể đắp “cốt” đê lên cao, cứng hóa toàn bộ 2km đê Bùi 2 đoạn qua xã Hoàng Văn Thụ được”.

Hiện toàn bộ gần 2 km đê Bùi 2 đã bị nước xói lở hết chân đê, tạo ra những "hàm ếch" sâu hơn 1m dọc tuyến đê.

Vậy tại sao khi thi công không tính đến việc nơi nào trên tuyến đê này trũng nhất, sẽ làm một đập tràn cả mặt đê, mái đê bằng bê tông để khi nước chỉ tràn qua chỗ đó sẽ không bị ảnh hưởng đến thân đê cũng như toàn tuyến đê? Ông Chu Phú Mỹ cho biết: “Qua sự cố này chúng tôi cũng sẽ phải nghiên cứu, báo cáo TP cho triển khai theo phương án đó”.

Nhiều chuyên gia về đê điều khẳng định tuyến đê Bùi 2 bị vỡ hơn chục mét như vậy là do sai ngay từ khâu thiết kế.

Theo Tiến sỹ Đào Trọng Thứ, Chuyên gia về đê điều và hồ, đập Việt Nam cho rằng, nếu xác định đê Bùi 2 là tuyến đê để cho nước lũ tràn qua mặt đê thì phải làm kiên cố, không thể tốn tiền làm mặt đê bê tông còn thân đê vẫn bằng đất mà cho nước lũ tràn qua như thế này được.

“Đối với đê đất tràn thì sẽ vỡ đê đến 90%. 2km tràn không đúng, nếu tràn phải thiết kế bằng con đường tràn 1 cách rất kiên cố. Việc làm này là hoàn toàn sai, trong tất cả các quy định, không ai cho phép làm như vậy”, Tiến sĩ Đào Trọng Thứ nói.

Tiến sỹ Đào Trọng Thứ, Chuyên gia về đê điều và hồ, đập Việt Nam cho rằng, không thể thiết kế cho tràn qua cả con đê đất như vậy được.

Cùng quan điểm trên, GS-TS Vũ Trọng Hồng, nguyên Thứ trưởng Bộ Thủy Lợi, nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, trong thiết kế đê, tiêu chí quan trọng nhất là chiều cao của đê. Đê có thể là bằng đất, bằng bê tông, nhưng chiều cao thì không bao giờ được cho lũ tràn vào. Như vậy phải xem lại thiết kế xem ai cho phép thiết kế cao trình đỉnh đê này và cao trình đỉnh đê này được thiết kế với tần suất nào?

“Không thể nói một cách “lấp liếm” là chủ động cho đê vỡ "theo kế hoạch" được. Vì đê vỡ trong kế hoạch có nghĩa là chủ động làm cho vỡ, và nước lũ đi vào vùng chứa lũ cũng theo đúng kế hoạch, rất chủ động chứ không thể nói như ông Chi cục trưởng khiến dư luận hồ nghi. Một tuyến đê mới để nước tràn vào, bị vỡ như vậy thì người ta phải nghi ngờ chứ”, GS-TS Vũ Trọng Hồng nói.

Vỡ đê Bùi 2 là một bài học lớn cho ngành đê điều Hà Nội, nhiều chuyên gia lĩnh vực này cho rằng, Hà Nội đã bỏ ra 150 tỷ để nâng cấp cải tạo 10km đê Bùi 2 thì cần phải làm một cách tử tế. Không nên làm dàn trải, lãng phí, khi nâng cấp cải tạo mặt đê bê tông dày 20cm tốn cả chục tỷ đồng, nhưng lại bỏ qua phần cốt lõi là thân đê. Để bây giờ hậu quả là hàng trăm hộ dân của huyện Chương Mỹ phải gánh chịu, vỡ đê lũ ập về quá nhanh và người nông dân trắng tay.

Ai phê duyệt đề án thi công đê Bùi 2 này cũng phải xem lại trách nhiệm. Không thể nói một cách “phủi tay” là không có kinh phí nên chỉ làm như thế được. Tiền của là một chuyện, tính mạng, tài sản của người dân mới là việc lớn./.