Trường ngoài công lập: Hơn 20 năm vẫn loay hoay tìm hướng phát triển

Tính đến cuối năm nay, cả nước có 84 trường đại học, cao đẳng ngoài công lập, với hơn 330.000 sinh viên, chiếm 14% quy mô sinh viên cả nước, có nhiều đóng góp trong việc thực hiện chủ trương xã hội hóa giáo dục. Hệ thống trường đại học, cao đẳng ngoài công lập đang đứng trước vấn đề nhiều năm liền không tuyển đủ chỉ tiêu đào tạo.

Sau hơn 20 năm hình thành và phát triển, hệ thống trường đại học, cao đẳng ngoài công lập ở nước ta đã tạo ra mô hình trường hiện đại, quản trị năng động, có uy tín về chất lượng đào tạo.

Theo thống kê của Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, hiện nhiều trường đã đầu tư xây dựng trụ sở khang trang phục vụ việc giảng dạy, chỉ còn khoảng 10 trường khó khăn về diện tích xây dựng và cơ sở hạ tầng.

Dư luận xã hội vẫn còn định kiến, không thiện cảm về trường ngoài công lập, nên dù tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp có việc làm tương đối cao thì các trường vẫn rất khó tuyển sinh.

Bà Hoàng Xuân Sính, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Trường Đại học Thăng Long (Hà Nội) nêu thực tế: “Trường đã thành lập được 28 năm nhưng tâm tư của phụ huynh vẫn khá nặng nề. Những chính sách, pháp luật còn có thể sửa đổi cần phải có thời gian. Cơ sở tuyển dụng niêm yết ngay bên ngoài là không nhận tuyển dụng ngoài công lập. Họ đã bỏ tiền đi học nhưng lúc ra trường không được tuyển dụng thì chết”.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến việc xã hội có định kiến, không thiện cảm đối với trường ngoài công lập như: chất lượng đào tạo của một số trường chưa tốt, cơ sở vật chất chưa được đầu tư khang trang, nhiều trường phải đi thuê giảng đường...

Tại hội thảo “Thực trạng và các giải pháp cấp thiết củng cố, phát triển các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập Việt Nam”, các đại biểu đã thẳng thắn chỉ ra rằng, một số trường vẫn xảy ra tình trạng mất đoàn kết nghiêm trọng; tình trạng mua bán quyền sở hữu trường bắt đầu xuất hiện khiến xã hội có cái nhìn không thiện cảm với hệ thống trường đại học, cao đẳng ngoài công lập.

Ông Mai Văn Tỉnh, chuyên gia Viện Phát triển Giáo dục và Văn hóa Việt Nam cho biết: “Mâu thuẫn nội bộ bức xúc nhất là vấn đề lợi nhuận và không vì lợi nhuận trong các trường ngoài công lập. Đứng trên góc độ quản trị, nhiều trường nói rằng chúng tôi không vì lợi nhuận, nhưng cách làm việc của Hội đồng quản trị đó là vì lợi nhuận. Họ mâu thuẫn với nhau là vì vấn đề ăn chia. Ăn chia lợi nhuận, đóng góp. Thứ 2 là luật lệ nhà nước rất là lúng túng, lúc bảo vệ hội đồng quản trị mới, lúc thì không và kiện cáo lẫn nhau. Vậy thì đứng về phía nhà nước, chúng ta phải bảo vệ quyền lợi người đi học, chứ không phải ra luật lệ để bảo vệ những người đóng góp bỏ tiền vào đây để kinh doanh”.

Do vậy, dù đã có hơn 20 năm phát triển, nhưng nhiều trường ngoài công lập vẫn thừa nhận luôn phải loay hoay tìm hướng phát triển phù hợp. Làm sao để tuyển sinh đủ chỉ tiêu vẫn là bài toán của nhiều trường ngoài công lập trong những năm qua, vì sẽ ảnh hưởng nguồn thu để duy trì hoạt động. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến nguy cơ giải thể trường.

Ông Vũ Văn Hóa, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội cho rằng, giáo dục đại học cũng là một hoạt động kinh doanh dịch vụ, nên các trường phải tự cạnh tranh, tạo dựng thương hiệu để thu hút người học.

Sau hơn 20 năm thực hiện xã hội hóa giáo dục cho phép mở nhiều trường đại học, cao đẳng ngoài công lập đã thu hút được nhiều nguồn lực đầu tư và phục vụ nhu cầu của người học. Tuy nhiên, hệ thống các trường ngoài công lập vẫn đang loay hoay tìm mô hình phát triển không vì lợi nhuận hay vì lợi nhuận. Bởi, bài toán tuyển sinh lo “cơm áo gạo tiền” vẫn đang gây áp lực cho chiến lược phát triển lâu dài.

Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Bùi Văn Ga, các trường cần xây dựng mô hình quản lý một thành viên, có một công ty hoặc một quỹ quản lý vốn của trường.

Như vậy, các vấn đề về cổ đông, cổ tức sẽ do một đơn vị tài chính lo, còn trường chỉ chuyên tâm phát triển đào tạo. Làm được như vậy sẽ tránh được xung đột lợi ích, tạo uy tín, thương hiệu của trường và nhất là xóa bỏ định kiến về sinh viên tốt nghiệp trường dân lập./.