Quan hệ Mỹ-Philippines ra sao khi ông Duterte thăm Trung Quốc?

Trung Quốc hôm 12/10 xác nhận, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ đến thăm Trung Quốc từ ngày 18 đến 21/10 tới theo lời mời của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Ông Duterte sắp thăm Trung Quốc. Ảnh: Rappler.

Chuyến thăm này diễn ra trong bối cảnh mối quan hệ giữa Philippines với đồng minh truyền thống Mỹ đang có nhiều rạn nứt, liên quan đến cuộc chiến chống ma túy mà Philippines đang thực hiện.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc hôm qua cho biết, trong chuyến thăm này ông Duterte sẽ có cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Trung Quốc Lí Khắc Cường.

Hai bên có các cuộc thảo luận, trao đổi sâu rộng trong hàng loạt các lĩnh vực để cải thiện quan hệ và tăng cường hợp tác song phương. Tháp tùng Tổng thống Duterte tới Trung Quốc lần này là một đoàn đại diện 250 doanh nghiệp. Theo Bộ trưởng Tài chính Philippines Carlos Dominguez, ông Duterte sẽ tìm kiếm hàng tỉ USD đầu tư cơ sở hạ tầng từ Trung Quốc trong những tháng tới, trong khi một quan chức Bộ Nông nghiệp Philippines cũng cho biết, Trung Quốc sẽ dỡ bỏ một lệnh cấm xuất khẩu hoa quả từ 27 công ty của Philippines.

Chuyến thăm Trung Quốc lần này của ông Duterte có thể thách thức mối quan hệ đồng minh truyền thống với Mỹ, khi hai nước đang có nhiều rạn nứt sau những chỉ trích của Tổng thống Barack Obama với cuộc chiến chống ma túy tại Philippines. Trong một phát biểu mới đây, ông Duterte tuyên bố sẽ sớm chấm dứt các cuộc tập trận chung với Mỹ, kêu gọi lực lượng Mỹ rút quân khỏi miền nam Philippines... Những bước đi mới nhất của Tổng thống Duterte đang dần khẳng định chính sách đối ngoại độc lập mà ông tuyên bố gần đây, tái cơ cấu chính sách đối ngoại hướng đến Trung Quốc và Nga.

Tuy nhiên giới quan sát nhận định, chuyến thăm Trung Quốc lần này cũng không thể thay đổi được mối quan hệ chiến lược với Hiệp ước liên minh kéo dài 65 năm qua giữa Mỹ và Philippines. Chuyên gia phân tích Sheena Greitens thuộc Viện Brookings Mỹ cho rằng, liên minh Mỹ- Philippines thực tế đang mang lại lợi ích lớn cho người dân Philippines. Theo số liệu của Cơ quan phát triển quốc tế Mỹ, Philippines là một trong những nước nhận hỗ trợ nước ngoài lớn nhất của Mỹ tại Đông Nam Á, với viện trợ quân sự đạt 66 triệu vào năm 2015.

Trong năm nay, Philippines cũng nhận được khoảng 120 triệu USD tiền hỗ trợ quân sự của Mỹ - lớn nhất kể từ năm 2000. Mỹ cũng nhiều lần lên tiếng ủng hộ quốc gia Đông Nam Á này trong các vấn đề tranh chấp gần đây với Trung Quốc tại Biển Đông. Phát biểu trước Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines hôm qua, Tổng thống Duterte cũng khẳng định sẽ duy trì các hiệp ước và liên minh quân sự hiện hành với Mỹ, bất chấp kế hoạch chấm dứt hoạt động tập trận chung trong tương lai.

Ông Duterte nói: “Sẽ không có thêm các cuộc tập trận trong năm tới. Tôi đã đề nghị Bộ trưởng Quốc phòng Philippines không chuẩn bị cho các cuộc diễn tập trong năm tới. Tôi muốn theo đuổi một chính sách đối ngoại độc lập. Tuy nhiên chúng ta không cần phá vỡ hay hủy bỏ các Hiệp ước hiện hành, bởi vì nó đang rất hữu ích”.

Riêng trong lĩnh vực kinh tế, hiện Mỹ là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Philippines sau Trung Quốc. Xuất khẩu và nhập khẩu giữa hai nước tăng 23% kể từ năm 2010, đạt 18 tỉ đôla Mỹ vào năm ngoái. Mỹ cũng là đối tác đầu tư nước ngoài lớn thứ 4 tại Philippines vào năm ngoái sau Hà Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc. Theo chuyên gia phân tích Gregory Poling của Trung tâm chiến lược và quốc tế Mỹ, mặc dù các doanh nghiệp Philippines đang rất “ háo hức” tìm kiếm đầu tư hợp tác từ Trung Quốc, nhưng sự hợp tác này không thể thay thế được mối quan hệ kinh tế chặt chẽ giữa Philippines với Mỹ hay một số nước khác. Ngoài ra, ông Poling cũng nhấn mạnh, đây không chỉ là quan hệ đồng minh giữa Mỹ và ông Duterte mà còn là giữa Mỹ và người dân Philippines. Mặc dù Tổng thống Duterte gần đây liên tiếp có những tuyên bố làm nới rộng khoảng cách giữa Mỹ và Philippines, nhưng hình ảnh của các binh lính Mỹ hỗ trợ người dân Philippines vượt qua những khó khăn khi siêu bão Hayain đổ bộ vào nước này vào năm 2013, khó có thể xóa nhòa được mối quan hệ hợp tác lịch sử gần gũi giữa hai nước.

Giới chức Mỹ hôm qua cũng tuyên bố sẵn sàng cân nhắc các đề xuất điều chỉnh quan hệ nếu Philippines đưa ra. Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách khu vực Đông Á, ông Daniel Russel cho rằng, từ lời nói của một nhà lãnh đạo đến hành động cụ thể nhằm thay đổi chính sách của một đất nước là một quãng đường dài, tuy nhiên ông không phủ nhận khả năng mối quan hệ hợp tác quốc phòng lâu năm sẽ có những thay đổi nhất định. Quan chức ngoại giao Mỹ đánh giá, hiện chưa có bất kỳ thay đổi nào trong hợp tác an ninh Mỹ - Philippines, đồng thời nhấn mạnh nếu Philipines đề xuất các thay đổi cụ thể, Mỹ sẵn sàng điều chỉnh./.